3 . ba.
1 . ba. part. (TE). Ya (utilizada delante del verbo sintético). TEk holan diño: "prefijo adverbial (apócope de bai) que se une a ciertos verbos para afirmar o acentuar la acción de los mismos" dala (TE, 208); baiña ez da aurrizkixa, berba proklitikua baiño. Esanguria, ostera, TEk diñuana da.
Banabil, banaiz, banator... Ik. bai. Aditz sintetikuen aurretik erabiltzen da baiezkua indartzeko; tartian ei eta ete be erabili leikez ze esangura daukan.
2 . ba. mend. Si (prefijo condicional con verbo conjugado). Tokatzen bajatzu usteldutako bat... adios! Juan zan ha kazuelia!
/ Irakortzen baldin badozue, hobe da gauza onak irakorri...
/ Zer pentsauko zenduke zuk gazteleraz batek esango baleu "me ha tocado el cuerno"?
/ Hori jakin izan baneu, ekarriko netsuan nere kondenia, "La pena de muerte" emon zesten.
/ Holako tratua hartu bihar ebala jakin izan baneu, ez neuan ezer esango.(Zirik 36).
/ Ondo-ondo eingo banittuke, benetako lorak diralakuan konejuren batek jango littuke. (Zirik 13).
Ik. baldin.
3 . ba. mend. (OEH). Si. VI. (Refuerzo de exclamación).
--Baña, andra, neu banintzan nere senarragaz! --Baiña zu! nola atorra hutsian, bedartzan eta goizeko bostak inguruan? --Bai, ba. (Ibilt 471).
-ko / -go bada. esap. (OEH). Objetivo a conseguir. Baldintza perpausetan helburua aitzen emoteko erabiltzen da.
Probatzeko hankia sartu ezkerok ez dala han igaririk eitxen, han igari eingo bada buruz behera sartu bihar dala. (Zirik 125).
ba ... lez (ba ... letz) [ba ... legez]. esap. (OEH). Como si. Emaztiak, orduantxe pozik, gura ez baleu lezko ezetz batzun ondoren, esan zetsan ziraunki: [...]. (Ibilt 478).
/ Hasarratu arren barruan irakeitxen balitz letz, gorde zan senarra aurrian zala ezer esatetik. (Ibilt 465).
ba- ... be. esap. ( -). Aunque; por si. Ez bajatzu gustatzen be, jan ein biharko dozu.
/ Berandu aillegatzen bagara be, ez detsa ardura.
/ Eskatzen badau be, aurrez prest eukitzia hobe.