Aberiak


abeletxe. iz. (TE). Establo, majada. Iragorriko abeletxian izan giñan egun hartan. / Aberats bat zan, bere aberastasun guztia abeletxian eukana. Ik. korta, txabola.


pekora. iz. (TE). Res o cabeza de ganado lanar. Ahuntza da pekora bat, garbizalia.


txahalilla bota (txahalilla egin). esap. (ETNO). Abortar [la vaca].


txahal. iz. (TE). Ternero,-a. Ez dakit zeiñ Aingeruzarko baserrira juan dan gaur Patxi, txahalan tratua eittera. / Gollibarren da txahaletan, goizago urtenda.
txahal-isko. iz. (ETNO). Ternero; novillo joven. Isko gaztia; txahal arra, iskotu artekua (10-12 hille). Ik. isko, zekor.
txahala bota. (AN). Vomitar, devolver, echar una vomitona. Zentzu figuraduan: gonbittuak bota. Ik. gomittau, gomitto, botaka egin.
txahala egin. esap. (ETNO). Parir [la vaca].
txahalilla bota (txahalilla egin). esap. (ETNO). Abortar [la vaca].


arzara (artxara). iz. (ETNO). Comedero/pesebre para ovejas. Ardi-askak; ardixeri jana emoteko ziorrez edo adarrez egindako askia. Ik. aska, ganau-aska.


baresare (bara-sare). iz. (TE). Membrana que sujeta las tripas; redaño, mesenterio. "Diafragma que separa la cavidad del pecho de la del vientre" (TE, 217). Txarrikixa txiki-txiki eiñ eta bara-sarian batuta labara.... / Baresaria apurtu ezkeriok, ez dago gauza onik. Ik. mintz, tripasare.


apatxa
© Iñaki Arana
apatx. iz. (ETNO). Pezuña. Ganauen oiñetako azal lodixa. Dakaten gosiakin idixa apatx eta guzti jango neuke. Ik. kasko, pelo.  Gehixenetan pluralian darabilgu: apatxak. Ardi eta behixekin erabiltzen da gehixenbat, hatz bi dakezen animalixekin. Bihor eta astueneri pelo jakue izena.


txiko. iz. (TE). Potro, potrillo. Txikua lezkotxe saltakarixa eta egon ezindakua. Ik. txotxolo, moxal.  Gaur egun asko galdu dan berbia. Eskualde guztian entzuten da, baiña gitxi eta jente nagusixan ahotan bakarrik.


1 . jan-txakur. iz. (ETNO). Perro de compañía. Oiñ hartu daben txakurrak ez dau ezertarako balio, jan-txakurra da.


korotz (gorotz) [gorotz]. iz. (TE). Excremento de ganado, extiercol. "Animalixen (eta gehixenbat aberien) kaka" (ETNO). / "Lo que defeca el intestino. Ordinariamente se entiende lo que defecan los animales" (TE, 501).  (Ez dago) Ardixan korotza edo pekorotza lako simaurrik lorendako. / Dirua, diabruan korotza. Ik. ahuntz-korotz, idi-korotz, pekorotz.
1234hurrena ›last »