Ospakizunak eta jaixak


agonixako [agoniako]. iz. (TE). Toque de las campanas a agonía. "Campana que avisa de los agonizantes para que los vecinos le ayuden con sus oraciones." (TE, 112). Agonixakua izan da eta ez dakit zeiñ hill ete dan. Ik. aingeru-kanpai, albako, aramaittako, bedratziurren, hil-kanpai, elixakuak emon, draun.


su-kanpai. iz. (TE). Campana que avisaba de un incendio en el pueblo. Etxeren batek sua hartzen ebanian, su-kanpaia joten zan elixetan, herri guztiari diar egitteko (ETNO). / "Campana que avisa un incendio o alguna otra calamidad" (TE, 665). Su-kanpaiak dihardu kalian, nun ete da sua? / Su-kanpaia izan da bart. / Eta lehenago, sua hartzen bazeban basarri batek, kanpaia joten eben; su-kanpaiak esaten etsen. Jentia fan deixan amatatzera. Horrek antxiñako historixak dittuk. Hori juan dok pikutara, baiña lehen holaxe zuan!. Ik. etxerre, suaro, hode-kanpai.


1 . draun. iz. (TE). Campana mayor del campanario. Kanpantorreko kanpai haundi eta zaratatsuena (ETNO). Draunak bi dira Eibarko kanpantorrian. / Baitta su-kanpaia be, draunian joten da. Ik. hil-kanpai, su-kanpai, hil-draun.


© Ezezaguna
Anbotoko Señora. iz. ber. (TE). Dama de Anboto; Señora de Anboto. "Folklore. Personaje de leyenda, en cuya existencia real y actual seguían creyendo en el caserío" (TE, 136). Anbotoko Señoria ezagututako baserrittarrak asko ziran lehen. / Anbotoko Señoria, baserriko andrak sarrittan ikusi izan dabe. Ik. lamiña.  Eibarko zahar-zaharrenak ondiokan goguan dauke, amandriari entzunda, antxiña zelan ikusten zan Anbotoko Señoria suzko bola baten itxuria hartuta zeruan hegan gaba-erdixan, mendirik mendi (ETNO).


© F. Loiola
koko-moko jantzi. da/du ad.-esap. (ETNO). Disfrazar(se). Ik. jantzi, koko-jantzi, koko jantzi, koko-txiki egun.