Perretxiko izenak | Eibarko euskara

urritxak. iz. (TE). Rúsulas (Russula sp.). "Setas del género de las 'Russulas'" (TE, 715). Gure aldietan, urritxak ondduak baiño hobetzat dagoz. / Oin danetik hartzen juagu: pardillia, negrillia, senderuelia... Baiña lehen zuzak eta úrritxak besterik ez. Horretxek zittuan gure zerak. Baiña úrritxak be klasiak dagozak, kantidadia! Benetako úrritxak (R. cyanoxantha, R. heterophylla), urdin-berdiak diranak; gero, úrritx gorrixak be badagozak; eta gero "úrdiñak" esaten detsaguna (R. virescens), úrdiña be úrritx klasekua dok; eta teilla-perretxikua (Russula vesca), teilla-perretxikua be úrritxa dok. Azentua U gaiñian dauka [úrritxak] eta arboliak I gaiñian [hurrítxa]

senderuela. iz. (ETNO). Senderuela (Marasmius oreades). Ik. zapo-perretxiko. Harritzekua bada be, ugarixa eta jangarrixa dalako, eziñ izan dogu perretxiko honen euskerazko beste izenik jaso.

urritx. iz. (ETNO). Rúsula; carbonera (Russula heterophila, Russula cyanoxantha). Gu gaztiak eta aittak ekartzen zittuan, astegunian, juan ta mahaixa, zerekua, komedorekua goixeko zazpi t'erdietarako, garbittuta danak, urritxak edarrak. Ta ama jaikitzen ta: "ene urritxak!" ta esaten etsan "emon laguneri, honek olixo asko gastatzen dabe-ta". / Jentiak úrdiñak, úrritxak, kuletruak eta beste holako bost edo sei klase kendu ezkero, beste guztiak benenosotzat jaukaz. (Zirik 62). Úrritxen artian ezagunenetakuak eta gozuenak. Úrritx, úrrirxa, úrritxak... esaten da.

urritx baltz. iz. (TE). Rúsula ennegrecida (Russula nigricans). "Especie venenosa, fácil de confundir con las comestibles, en ejemplares poco desarrollados" (TE, 715). Urritx baltza, erne barri, errez huts eittekua.

urritx gorri. iz. (TE). Rúsulas (Russula turci, R. lepida, R. mellioleus, R. sanguinea, eta beste batzuk). "Especie comestible, fácil de confundir con variedades nocivas" (TE, 715). Kontu haundixa bihar da urritx-gorrixa batzerakuan. Úrritxen artian asko dira gorrizkarak. Gehixenak jateko balixo gitxikuak edo kaltegarrixak. Asko mingotzak. Beste úrritxengandik bereizteko úrritx gorri esaten detsegu (ETNO).

urritx-gibelurdin. iz. (TE). Rúsula; carbonera (Russula cyanoxantha). Urritxen artian, gibelurdiña onena.

1 . lanperna. iz. (TE). Amanita (Amanita sp.). "Una de las amanitas comestibles" (TE, 511). Urritx-gibelurdiñik ez danian, lanpernak be ontzat jasotzen dira. Ik. lanperna txar.

kuletro faltso. iz. (ETNO). Matamoscas (Amanita muscaria). Perretxiko izena da. Kontuz ibili bihar da honekin, batzuetan "kuletruan" trazia dakalako, eta "kuletrua" ona dan moduan, hau txarra. Ik. kuletro.

udazkeneko zuza. iz. (ETNO). Platera (Clitocybe geotropa). Ik. neguko zuza.

urritx gorri. iz. (TE). Rúsulas (Russula turci, R. lepida, R. mellioleus, R. sanguinea, eta beste batzuk). "Especie comestible, fácil de confundir con variedades nocivas" (TE, 715). Kontu haundixa bihar da urritx-gorrixa batzerakuan. Úrritxen artian asko dira gorrizkarak. Gehixenak jateko balixo gitxikuak edo kaltegarrixak. Asko mingotzak. Beste úrritxengandik bereizteko úrritx gorri esaten detsegu (ETNO).

suba-perretxiko. iz. (ETNO). Seta venenosa (Coprinus sp., Drosofila sp., Geophila sp., Hypholoma sp., Panaelus sp, eta beste batzuk). Ik. zapo-perretxiko. Izen orokor hau jateko balio ez daben, eta ustez kaltegarrixak diran perretxikuekin erabiltzen da; koloriagaittik, esnedunak diralako, edo bestela, kaltegarrixak dirala uste diranekin. Neurri baten (jende askondako) zapo-perretxiko-n sinonimotzat be hartu leike.

piñu-perretxiko (piñariko perretxiko, piñari-perretxiko). iz. (TE). Níscalo; robellón (Lactarius deliciosus). Piñariko perretxikuak, lehenago ez ziran jaten. / Ondo ipinittako izena "piñu-perretxikuak", piñurik ez dagon tokixan ez dogulako sekula piñu-perretxikorik topauko. Beti piñuen magalian. Ik. esne-perretxiko, robelloi.

ongo likin. iz. (ETNO). Boleto viscoso anillado (Suillus luteus).

Aurkibidea

Babesleak

Saioaren hasiera