Neurrixak
anega. 1 . anega. iz. (TE). Fanega. 12 lakari, 4 imiña. Zerealak, gaztaiñak, intxaurrak, karia eta gatza neurtzeko erabiltzen zan (ETNO). / "Medida de capacidad para áridos" (TE, 137).
Zenbat anega gari hartu dozu aurten?. / Anegiak dakaz 4 imiña eta imiñiak 12 kilo-edo. "Pikua" daka, ez da esatua. Lau holako [imiña] anegia zakuan, lau holako. Bestela anega t'erdi. Ha izaten zan, zorrua esaten jakon hari, zorrua. Eta izaten zan zorro handixa. Astuak indar handixa ein bihar izaten eban, eta norberak be bai, ha altzatzeko. Baiña ha izaten zan anegia edo anega t'erdi. / Berrogeita sei kilo anegia. Baiña pixu diferentia eukitzen dabe artuak eta garixak be. Garixa astunagua izeten da, buelo iguelien artua baiño, eta orduan pixua kanbixau eitten da. Ik. imillaun, imiña, lakari. 2 . anega. iz. (ETNO). Caja de medida de una fanega. Garixa (eta beste ale batzuk) neurtzeko egurrezko kutxa modukua. Anega bat neurtzeko erabiltzen dana.
1 . anega. iz. (
TE).
Fanega. 12 lakari, 4 imiña. Zerealak, gaztaiñak, intxaurrak, karia eta gatza neurtzeko erabiltzen zan (ETNO). / "Medida de capacidad para áridos" (TE, 137).
Zenbat anega gari hartu dozu aurten?. / Anegiak dakaz 4 imiña eta imiñiak 12 kilo-edo. "Pikua" daka, ez da esatua. Lau holako [imiña] anegia zakuan, lau holako. Bestela anega t'erdi. Ha izaten zan, zorrua esaten jakon hari, zorrua. Eta izaten zan zorro handixa. Astuak indar handixa ein bihar izaten eban, eta norberak be bai, ha altzatzeko. Baiña ha izaten zan anegia edo anega t'erdi. / Berrogeita sei kilo anegia. Baiña pixu diferentia eukitzen dabe artuak eta garixak be. Garixa astunagua izeten da, buelo iguelien artua baiño, eta orduan pixua kanbixau eitten da. Ik. imillaun, imiña, lakari.
2 . hatz. iz. (
ETNO).
Pulgada. Ontza, luzera neurrixa.
Andria hatz bat altiagua zan gizona baiño. Ik. hazbete.
libra. iz. (
TE).
Libra; medio kilo. Pixu neurrixa: ogixa, liñua, urdaixa, okelia, arraiña, gaztaia, berduria... neurtzekua (ETNO).
Plazako saldu-erosixetan libria izaten zan neurri. liberdi. iz. (TE). Media libra, cuarto de kilo. Libraka eta liberdika saltzen da okelia. / Ekarrizu ogi-birriña, liberdi nahikua. libralaun (liberlaun, liberlau) [libra-laurden]. iz. (TE). Cuarto de libra. Libra-laren (ETNO).
Liberlaunka kafia.
arrua (arroba) [arroa]. iz. (
TE).
Arroba. 12,5 Kg inguru; 8 arrua 100 Kg.
Hamabi arruako txarrixa hazi eben. / Arrobia, ba, txarrixa beti arrobia. Arrobia 12 kilo. "Arrobia", "arrua"... "arruakua" be bai: "zortzi arrobakua", "zortzi arruakua".... Amaierako -a berezkua dau.
kuartillo t'erdi. iz. (
ETNO).
Tres cuartos de litro (aprox); cuartillo y medio (de azumbre). Likiduen neurrixa da. Gitxi gora behera litruan hiru laren.
txakur haundi [txakur handi]. iz. (
TE).
Moneda de diez céntimos; perra gorda. "Pieza de cobre de diez céntimos" (TE, 683).
Txakur haundixak txakur txiki bi balio zittuan. / Txikiña zentimua eta zentimo bikua, baiña guk horrek... gure denporan ez ziran zertzen. Txikiña zuan bost zentimo, txikitia, edo txakur-txikixa. Gero, txakur-haundixa, erriala, eta errialbiko txikixa, zidarrezkua! Eta xemeikua bost zentimo, eta hamar zentimo txakur-haundixa. Periodikua txakur-haundixa! Atzian ekan Espaiñiako zera, eskudua, ta txakur bat-edo ipinitta atzian, ta "txakur haundixa". Guk pentsatzen genduan txakurra zala! Lehoia zan, baiña!?. Ik. errial, lamaiko, txakur txiki, perro, errialbiko, xemeiko. "txakur haundi" gehixago "perro" baiño.
1 . erralde (arralde). iz. (
TE).
Medida de peso del ganado: 5 kilos. Ganaua pixatzeko erabiltzen dan neurrixa: 5 kilokua (ETNO). / "Medida en que se trata la venta del ganado" (TE, 330).
Zenbat erralde saldu dozun biaiak?. / Eta kanak, kania izaten zan ganauandako. Hori oin be bai. Hori zinttatxo bat izaten da. Lehengo zaharrak handik kalkulatzen eben zenbat erralde ekazen! / Erraldia dira 5 kilo. Txarrixa beti arruaka, eta ganaua erraldeka beti!.
romana (romano). iz. (
ETNO).
Romana. Pixatzeko erabiltzen dan erraminttia.
anegerdi (anega-erdikua). iz. (
ETNO).
Media fanega. Neurrixa bera; edo neurtzeko kajia.
Imillaunak dakaz hiru kilo; imiñiak hamabi tt'erdi; anegerdikuak doblia, hogeita bost. / Imiñia batzuetan egoten zan; etxe batzuetan imiñia. Eta beste batzuetan egoten zan anega-erdikua.. Ane erdikua. Neurrixa. Anega erdixa. (EOYE, XV. mendea, 301. or. (JEL)).
