• -LARRI: "Se emplea como sufijo para significar diversos estados fisiológicos:

Kakalarrixa, txixalarrixa, gonbittolarrixa, etcétera" (TE, 514).

gomittularri

"Ikustiakin bakarrik, gomittu larrixa emon desta" (TE, 408).

gorakolarri

"Ikustiaz batera, gorako-larrixak emon deste" (TE, 409).

kakalarri

"Nun sosiguz eiñ bada, gauza ederra kakalarrixa, ez bada, munduan olako estuasunik" (TE, 473).

 

• -LE:

ehunle

"Barrenkaleko ganbara baten lan eitten eban eunliak, gu eskolako mutillak giñanian" (TE, 360).

 

• -MEN/-PEN: "sufijo o terminación que sirve a dar forma nominal a ciertos verbos y adverbios" (TE, 551); "sufijo que sirve para dar forma nominal a ciertos verbos y adverbios" (TE, 624):

"Nabarmena, adimena, ikusmena, oroimena, etc." (TE, 551).

"Etxipena, aurrerapena, itxomena, etc." (TE, 624).

asmamen

"Asmamen aundiko umia jatzu, bai egixak eta bai guzurrak apain ederrez jansteko" (TE, 178).

ezagumen

"Jaungoikuak emon zeskun sensuna edo ezaumena, sarri gauzak illuntzeko, onek argitzia ez bajaku komeni" (TE, 365).

ezmen

"Lelengo emon zetsan baimena, eta gero ezmena" (TE, 371).

gozamen

"Zeruko gozamena dala, esaten dabe, Jaungoikuan izate ederra begixen aurrian eukitzia.

Ez eukan gozamenik eta bardiñ zetsan ogixa zeiñ artua" (TE, 414).

ikusmen

"Jaungoikuak deskuzen ondasun guztien artian, ikusmena geixen estimatzekua" (TE, 426).

ikumen

"Alderdi guztia, ikutmena galdu eta illda leztxe eukan" (TE, 426).

itxaropen

"Obian itxaropenian daroyaguz bada-ez-bada guztiak" (TE, 444).

itxomen

"Lagun artian, itxomena da a gizona" (TE, 445).

itzalpen

"Sartu jako barru barrura itzalpen aundi bat eta ez da barre eraiñgo detsanik" (TE, 448).

nabarmen

"Sapatuetako mozkorrak, errixan nabarmena" (TE, 566).

oroipen

"Umetako oroipenak (akorduak) zartzara, geruago ta geixago bururatzen dittugu" (TE, 606).

portamen

"Ez zaittu ez jasotzen asko euki dozun portamenak" (TE, 633).

sinismen

"¿Zer zan gure arbasuen sinismena?" (TE, 658).

sufrimen

"Beriengandik urriñ izatia da aren sufrimena" (TE, 665).

tokamen

"Zure tokamena zan bedratzi milla errial" (TE, 677).

usaimen

"Txakurren usaimena, gizonana baño askoz zorrotzagua" (TE, 717).

zoramen

"San Antonio egunian, zoramen zan Urkiola'n" (TE, 741).

 

• -MENDU:

parkamendu (TE, 620).

 

• -PE: "terminación o sufijo locativo que se une a ciertos nombres para denotar debajo de:

Aterpia, errotapia, arkatzpia, zubipia, elizpia, lurpia, etc." (TE, 626).

arkupe

"Arkupian jartzen ziran Konsejuko erabagixak" (TE, 158).

aterpe

"Ogixa bezin biarrekua da aterpia" (TE, 186).

eskillarape

"Loteixa, eskillarapian eban, txarrixagaz batera" (TE, 345).

estalpe

"Eskerrak estalpian artu gaittuana euri zaparrara onek" (TE, 353).

giltzpe

"Gilzpian aren etxian ogixa" (TE, 400).

itzalpe

"Pago aundi baten itzalpian emon dot goiza, Biblia irakorten" (TE, 448).

konzejupe

"Konzejupian ipintzen dira alkate jaunan aginduak" (TE, 499).

narru-aterpe

"Eta Ada erdittu zan Jabel'ez, zeiñ izan zan narru-aterpietan bizi eta aberzaiñ diranen aitta. Gen. 4. 20" (TE, 570).

parralpe

"Mendaro'neko parralpian makiñatxo bat perretxiko jan eitten zan sasoi baten" (TE, 620).

presape

"Presapian agorra eiñ ezkero, nai beste arraiñ artzen zan" (TE, 635).

sakape

''Sakapiak asko gordetzen dau etxia, euri asko eitten daben lekuan.
Esate baterako, sakapian bizi zan'' (TE, 642).

surpe

"Surpetik juan jakoz, zittuanok eta ez zittuanok!" (TE, 666).

 

• -SO/-SA/-ESA:

drogoso

"Drogosua zan eskolan, eta bardiñ izan da gero bere bizi guztian" (TE, 295).

itxuroso

"Etxia da itxurosua, baña etxekuak itxura bako zoro batzuk" (TE, 447).

potroso

"Bizi guztian izan da ori potrosua" (TE, 633).

temoso

''Temosua bere asmu guztietan.
Temosua errezoian aurka'' (TE, 673).

 

• -TASUN/-ASUN: "Sufijo por el cual se vuelven abstractos los nombres concretos:

Osasuna, maitetasuna, laguntasuna, estuasuna" (TE, 666).

aberastasun

"Sheol'go bakotxan bere lekuetan agertu ziranian Lazaro eta Aberatsa, Aberatsak munduko aberastasun guztiak emongo zittuan, Lazarok Abraham'en altzuan nai-ala eban uran tanta baten ordez.

Aberats bat zan, bere aberastasun guztia eukana abeletxian" (TE, 104).

abiltasun

"Diruan ordez, eskatzen eban, abiltasuna" (TE, 105).

aiskidetasun

"Aizkidetasuna zabaldu danera: or munduak biar daben erremedixua" (TE, 119).

alkartasun

"Langillien alkartasunak ekarri dau obeto bizi izatia" (TE, 128).

alpertasun

"Alpertasunak dittu ondoren beste gaitz asko" (TE, 130).

ahaltasun

"Arimiak, altasunak dittu iru: oroimena, adimena eta borondatia" (TE, 130).

ahaltsutasun

"Moruen altsutasuna, gure basuen barrenerañok zabaldu zan" (TE, 131).

anaitasun

"Munduko gizon guztion anaitasuna, Ebangelixuak be ez dau aldu" (TE, 136).

argaltasun

"Gizon aren argaltasuna zan, espiritua garretan ebalako, eta gar artan erretzen zittualako bere gantz guztiak" (TE, 153).

argittasun

"¿Nundik datorkigu argitasun au?

Jaungoikuak emon zetsan argitasuna gizonari bere billa izateko" (TE, 154).

arintasun

"Argixan arintasuna, izan laikian aundiña. / Gazan arintasunak jazotzen dau globua, aizia astunagua danetik.
Goizetan sentitzen naiz arintasun aundixagaz.
¡Au da arintasuna, gaur izan dittugun barrixekin!" (TE, 156).

arlotetasun

"Arlotetasunari gustua hartuta, gizon izatiari laga zetsan" (TE, 158).

aroltasun

"Esan izan da, Germania'kuen kerizak eta Latinuen briztadak, ez dirala besterik, aren sakontasuna eta onen aroltasuna baño" (TE, 160).

astuntasun

"Astuntasuna da, korputzak alkarrendako dauken berezko guria" (TE, 184).

astuntsutasun

"Uran astuntsutasuna, aundixagua da orixuana baño" (TE, 184).

atsotasun

"Bere atsotasuna, bake eder baten daroya" (TE, 187).

ausartasun (TE, 214).

azaltasun

"Batzuen briztaria ei da azaltasuna; beste batzuen illuna, sakontasuna" (TE, 202).

azkartasun

"Ez bestek lanian arek eukan azkartasuna lakorik" (TE, 204).

baieztasun

"Bayeztasuna, probau biarreko temia" (TE, 229).

bakartasun

"Mendiko bakartasuna, korputzerako bezin ona espirituantzat" (TE, 211).

baketasun

"Ango baketasuna, illdakuen baketasuna euren esparrauan" (TE, 212).

balioxotasun

"Urrian balixotasuna, urrixa dalako" (TE, 214).

bardintasun

''Ur-geldixan bardintasuna baño bardiñagua.
Bardintasuna, gizonan merezimendurik onena'' (TE, 218).

batasun

"Arraza guztian batasuna datorkigu Adam, gure lenengo Aittagandik; eta bigarren Adam esaten jakonagandik indar geixagokin" (TE, 228).

berotasun

"Aman berotosuna  barik azitako umiak, umetasun tristia.
Juan jako aitari, atzoko berotasuna'' (TE, 247).

betikotasun

"Beti beti, denborak iraungo daben beste, da betikotasuna; eta betikotasun onetan gauza guztien asieria eta azkena" (TE, 253).

biguntasun

"Ama baten biguntanagaz artzen eban, naiz esker txarrakin erantzun" (TE, 259).

bildurtasun

"Jaungoikuan bildurtasuna, jakitturixian asieria" (TE, 260).

biribiltasun

"Munduan biribiltasuna argitzen da modu askotara" (TE, 264).

bizittasun

"Larogei urtekin aren bizitasuna, gazte askok artuko leukie" (TE, 269).

bizkortasun

"Mendiko auntzen bizkortasuna, laburra zan arenan onduan, etsaien igesika" (TE, 271).

bizittasun

"Negu guztiko eurixen bustitasuna ondiok azurretan daukat" (TE, 285).

damutasun

"Benetako damutasun barik ez dago parkatzerik" (TE, 285).

edertasun

"Batzuk diru billa izaten dira; beste batzuk edertasunan ondorik" (TE, 298).

emetasun

"Emetasunak dittu berakin: politxtasuna, biguntasuna, gurazalia izatia, negarra eta parkatzia" (TE, 312).

epeltasun

"Ezer gozua bada, bai neguko euzkixan epeltasuna" (TE, 316).

erregetasun

"Odolian dakar erregetasuna" (TE, 332).

erreztasun

"Makiñak ekarri daben erreztasunak gauzia merkatu dau" (TE, 337).

estuasun

''Urte askoko, eten bako estuasun bat izan zan a gauzia aurrera ataratzia.
Aurreratxuago, ibaixa estuasun baten sartzen da'' (TE, 355).

ezbardintasun

"Gizon arteko ezbardintasunen aurka, Pozdunan Barri-Ona" (TE, 366).

ezereztasun

"Ezereztasunagaz eiñ zittuan ezteguak, bizi izateko, ezer ez eta dana baleu letz. 2 Corintios, 6, 10" (TE, 367).

gaiztotasun

"Diabruan gaiztotasuna, beti txarra gura izatia; eta bere kastigua, txarra guran onerako jarduntzia" (TE, 381).

garbittasun

"Korputzian ardura badau garbittasunak, espirituan ardura dau geixago" (TE, 388).

gizontasun

''¿Nun geldittu da aren gizontasuna?
Naiz aberats eta naiz pobre; naiz euskaldun eta naiz maketo; bai zuri eta bai baltz, kristau edo jentill, gizontasunak prezio bat'' (TE, 403).

gogortasun

''Galtzairuan gogortasuna dau aren biotzak.
Larogei urteko juan da etorrixak ez dabe ausi aren gogortasuna'' (TE, 405).

gogotasun

"Goguak emoten dau gogotasuna" (TE, 405).

gorbiztasun

"Larogei urtekin, aren gorbiztasuna gazte askok gura leuke" (TE, 410).

gorrittasun

"Besuan agertu jatan gorrittasuna soldu eiñ jata" (TE, 411).

gortasun

"Gortasunak eitten ei dau ume gorrak mutuak izatia" (TE, 412).

gozotasun

"Ume zurtzeri aman gozotasuna falta izaten jakue" (TE, 414).

harrotasun

"Arrotasunak galtzen dittu luzera, aundiki guztiak" (TE, 169).

haundittasun

"Aundixak euren aunditasuna, txikixeri zor detse" (TE, 194).

hoztasun

"Sasoi batetik ona, oztasun bat ikusten detsat ari, gu danondako" (TE, 617).

illuntasun

"Eriotzia da, gauza guztiak utseratzen dittuan illuntasun aundi bat" (TE, 429).

isiltasun

"Ango ixiltasun sakona, uste dana inguruan dala ilda, edurren mendixen bera igesiko trumoiak bakarrik austen dabe" (TE, 449).

itsutasun

"Eskolarik-eza da, itxutasuna bezela" (TE, 448).

ituntasun

"Ituntasun aundi bat jausi da nere gaiñ" (TE, 448).

jabetasun

"Jabetasunik bako umia, erozer izateko bidian agertzen da.

Jabetasunak, esaten da, arrixak urre biurtzen dittuala" (TE, 455).

jaikittasun

"Aren jaikitasunak ez eukan neurririk" (TE, 456).

jakintasun

"Jakintasunan asieria edo oiñ-arrixa da, Jaungoikuan bildurra. Prob. 1, 7" (TE, 457).

jantzittasun

"Azi dittuanian umiok, jantzitasun aundixa artu dau" (TE, 459).

jasotasun

''Aren pentsamentuen jasotasuna lakorik...
Gaztiak emon detsa etxiari, jasotasun aundixa'' (TE, 462-463).

jaungoikotasun

"Zesar Augusto'ren jaungoikotasuna, bere bendekuen legunkerixa bat izan zan" (TE, 465).

jauntasun

"Gaztelu'ko Erregiak euken Jauntasuna Bizkaixan, lege zarrak eta ango oitturak gordetzekotan" (TE, 465).

koittautasun

"Asis'ko gizajuan koittautasuna zan jasotasuna Jaungoikuan begixetan" (TE, 493).

kontentutasun

"Kontentasunerako ez da biar gitxi edo asko, konforme izatia baño" (TE, 497).

laburtasun

"Aren laburtasunak, ordubete eskatzen eban gauzarik errezena aittutzeko" (TE, 508).

laguntasun

''Laguntasuna, gizarteko agiririk onena.
Laguntasunan biarrian dago koittau aundixa.
Langillien artian sortu zan alkar-aitziakin, birtute barri bat: laguntasuna'' (TE, 509).

larrittasun

''Ordu aren larrittasuna, ez neuke gura berriz.
Batera batera, larrittasun bat etorri jata'' (TE, 514).

lastertasun

"Argixan lastertasuna ezagutzen dan bizkortasunik aundiña" (TE, 515).

laztasun

"Latztasun aundixa astelenetan lanian jartzia" (TE, 516).

lautasun

''Ango inguru guztia, lautasun aundi bat da.
Gizonantzat onena, lautasuna'' (TE, 518).

leixaltasun

"Aingeruetatiko batzuk, arrotuta, zor eben leixaltasuna azturik, Betikuan aurka jaso ziran" (TE, 521).

lelotasun

"Gurasuengandik dakar bere lelotasuna" (TE, 522).

liraintasun

"Andrakumian liraintasuna da geixen be, arteko gizonak iduri gura izan dabena, bai bersuetan, bai soñuz eta koloriegaz" (TE, 528).

lixotasun

"Aren azalan lixotasuna zan aingeruena lakua" (TE, 529).

lohittasun

"Gure loitasunak garbitzeko izan zan a odola" (TE, 530).

lodittasun

"Aren loritasuna zan gaitz bat" (TE, 533).

lotsagabetasun

"Neurri bako lotsagabetasuna, a gurera agertzia" (TE, 534).

luzetasun

''Itxas ontzixan luzetasuna zan iñoiz ez lakua.
Gure zaiñ egotian luzetasuna, erozeiñ aspertzekua'' (TE, 538).

maittetasun

"Maittetasunan sustraixak, eriotzia baño aurreragokuak" (TE, 540).

makaltasun

"Bestien makaltasuna, gogortzat dabizenen gogortasuna" (TE, 541).

mardotasun

"Ango jendian mardotasuna, lenengo begirakunan agertzen da" (TE, 546).

mehetasun

"Bere metasunan ziar argixa ikusten zan" (TE, 553).

mintasun

"Miñtasuna edo doloria, zergaitik dan Jaungoikuak eiñdako munduan, ondiok jardun askorako geixa daukan autua" (TE, 556).

mizkintasun

"Bere mizkintasunak galdu dau, lagun onenak urrintziagaz" (TE, 558).

moteltasun

"Naieza eta moteltasuna darabitt egun onetan" (TE, 561).

nagittasun

"Nagitasuna dala, esaten dabe Eskriturak, txarbide guztien aitta" (TE, 567).

narrastasun

''Alde onetako narraztasuna, lanik ezana.
Andra gaztian narraztasuna, ardura bakua izatiana'' (TE, 569).

nasaittasun

"Orduan alegindutako alkartasunak ekarri dabe mundura nasaittasun apur bat biargiñendako" (TE, 570-571).

nausintasun

"Esau'k saldu zetsan Jakob'ri bere nausiñtasuna, jatordu bateko kontentu argalan ordez" (TE, 572).

okertasun

"Odolian ekarri eban okertasuna" (TE, 588).

ondasun

"Osasuna bai ondasuna eta ez dirua" (TE, 592).

pixotasun

"Korputzak alkarrendako dauken tiria edo guria, pixotasuna edo aztuntasuna" (TE, 630).

polittasun

"Gauza orren poliztasuna, txikixa izatia" (TE, 632).

poztasun

"Zu etortziakin daukat poztasun aundi bat" (TE, 634).

sakontasun

"San Juanen sakontasuna esan gura dau, ari albuan jartzen detsen arranuak" (TE, 643).

samurtasun

"Amak umiendako daben samurtasunak ez dau orderik" (TE, 646).

saskartasun

"Alde guztietatik agertzen jakon bere saskartasuna" (TE, 651).

semetasun

"Semetasuna emon detsa legez, aittatzakuak" (TE, 654).

sendotasun

"Gaur eristen da sendotasuna gaitz bat dala, eta artakotzat, erremedixua biar dabela" (TE, 654).

sikutasun

"Sahara'n lakotxe sikutasuna zan alde aretan" (TE, 657).

ugarittasun

"Gizon onak, biotzeko ugaritasunetik ataratzen dittu gauza onak. Mat. 12. 35" (TE, 704).

umetasun

"Umetasuneko gauzak geixen irauntzen dabe buruan.

Umetasunian ez dago pekaturik" (TE, 707).

umiltasun

"Jaungoikuan aurrian gizajuen omilltasunak geixago diño aundixen jasotasun guztiak baño" (TE, 591).

"Kristauan apaiñik onena, umiltasuna" (TE, 709).

zabaltasun

''Zeruen zabaltasuna betetzen eban argi bat.
Legorrera eldutzerakuan artu genduan zabaltasuna ez da neurtzekua..." (TE, 722).

zahartasun

"Zartasuna da, illunabarra leztxe, onenian be zegozer tristia dabena" (TE, 726).

zaletasun

"Mendirako zaletasuna, gauza ederra gaztien artian" (TE, 724).

zatartasun

"Munduko edertasunak eta zatartasunak, leku baten bardintzen dira" (TE, 727).

zekentasun

"Zekentasuna be alperrikua, zekenik aundiñak be amen laga biar dittuanetik bere diru guztiak" (TE, 730).

zintzotasun

"Zintzotasuna izan biar litzake aberastasunen oiñarrixa, baña gaurko egunian ez da alan" (TE, 737).

zorotasun

"Zorotasuna da gaitz bat, gizonak bakarrik izaten dabena" (TE, 742).

zurittasun

"Edurren zurittasuna baño be zurixagua" (TE, 746).

zuzentasun

''Erregelian zuzentasuna.
Job'ren zuzentasuna probatzen izan ziran gauzak dagoz Eskrituretan'' (TE, 748-749).