• -TE /-TA

sikute/sikuta

"Aurten, negura arte iraun dau sikutiak" (TE, 657).

 

• -TEGI /-DEGI /-EGI: "Sufijo que denota 'casa de, lugar de'. La t, cuando se interpone entre el radical y el sufijo, es por eufonía. Variante: tei" (TE, 302); "sufijo que denota 'habitación de' o 'lugar de'. Variante: tei, con que alterna" (TE, 672) / -EI: "forma sincopada del sufijo egi, que entra en numerosos nombres de caseríos de nuestra jurisdicción y en otros sustantivos" (TE, 307):

"Jauregi, mintegi, sutegi, sardautegi" (TE, 302).

"Sartei, Apalatei, Irei, Pagei; Arrateixa, suteixa, eta abar" (TE, 307).

"Sartei, Bizkartei, bizartei, Apalatei" (TE, 672).

bizartegi

"Bizarteixa ipiñi eban Barrenkalian" (TE, 268).

bizitegi

"Biziteixak geittu biarra agertu da gerria ezkero alde guztietan" (TE, 269).

edurtegi

"Gisasola'kuak zittuen edurteixak Izu gañian" (TE, 300).

erantegi

"Ixa aterik ate daukazu an eranteixa" (TE, 320).

garautegi

"Beittu zeruko egaztixak; ez dabe solo-eraiñtzerik, ez metatze d'ez garauteixan gordetzerik; et' alabe. ¿Ez dittu Aitta guriak mantentzen? Mat. 6, 26" (TE, 387).

garbitegi

"Errekak loittu ziranetik, erriko garbiteixak alperrikuak" (TE, 388).

guzurtegi

"Trinkete'ko Kafia, ez zan guzurtei txikiña" (TE, 418).

izurrategi

"Amen be, izurrateixa, eta amar bat alantxe" (TE, 454).

jostundegi

"¡Amaika ipoiñ erabiltzen dozue, gaztiok, jostuntei demonio orretan!" (TE, 470).

kakategi

"Etxe barrixan, oso apaindua jarri dabe kakateixa" (TE, 474).

landaretegi

"Landarateittik biraldatu dittugu kipulak" (TE, 511).

lantegi

"Astelenian, lanteira biarrian, tabernara" (TE, 511).

lapurtegi

"Eskrituran dozue: nere Etxia, errezurako etxia da, baña zuek lapurtei baten biurtu dozue. Luc. 19, 46" (TE, 512).

liburutegi

"Konseju zarrian zan liburuteiko libururik geixenak, gazterik irakorri nittuan" (TE, 526).

lorategi

"Lorateixa biarreko bada ez badako lora bat" (TE, 532).

lotegi

"Ederto apaindu dabe loteixa, ezkon barrixentzat" (TE, 534).

mahastegi

"Txakoliña eitteko mastegixa zan aren etxian" (TE, 549).

mintegi

"Bazan Gollibar'rerako bidian eitzarixak doña Anbrosia'n Minteixa esaten zetsen toki bat" (TE, 556).

sardautegi

"Egun guztia emoten dabe, egualdi txarra danian, sardauteixan sartuta" (TE, 648).

sartegi (TE, 650).

sutegi

"Txirixo-kaleko buruan zan gure aittitxen suteixa" (TE, 667).

txakolintegi

"Getarixa'ko txakolintei baten bazkaldu dogu ederto" (TE, 683).

 

• -TI: "sufijo adjetivador, denotando propensión o cuantividad" (TE, 674):

"Guzurti, lapurti, txatxarti, uzkarti, etc." (TE, 674).

adurti

"Danok giñan adurti begira arkume erriari" (TE, 108).

amesti

"Beti bizi da amesti bere asmuekin" (TE, 134).

bakarti

"Beti izan zan gizon bakartixa" (TE, 211).

harroti

"Arroti bat zalako, ez zan eldu iñora" (TE, 169).

bekarti

"Bekartixa, eta arpegixa garbittu ez" (TE, 236).

bildurti

"Urrezko kurutze asko paparretik txingilizka euki arren, bildurti bat zan" (TE, 260).

bizarti

"Gaztetatik bizarti baltz bat zan" (TE, 268).

edurti

"Gure aldia edurtixa da, itxasotik aldenduta dalako" (TE, 300).

eskumati

"Eskumatixa gauza batzuetarako; ezkertixa beste batzuetarako" (TE, 349).

esnati

"Aiñ esnatixa zan eze, zaratarik txikiñakin begixak zabaltzen zittuan" (TE, 350).

ezkerti

"Gure etxian bat dogu ezkertixa" (TE, 370).

gaixoti

"Gaztetan gaixotixa izan zan, baña gero gogorra izan da" (TE, 380).

gogoti

"Baserrittarra, esan biarrik ez, gogotixa" (TE, 405).

gorti

"Gortixa baña bedorri komeni jakonian" (TE, 412).

guzurti anpolari

"Oñetatik burura zan, guzurti anpolarixa" (TE, 418).

guzurti

"Antxiñako Baratzan, Subia lenengo guzurtixa" (TE, 418).

indarti

"Indartixa zanetik, karga-jasotzallien artian ibiltzen zan" (TE, 429).

hiruti

''Gerra aundixan aurretik, Alemania'k, Austria'k eta Italia'k eitten eben irutixa.
Irutixak ziran eta irurak oso antzerakuak'' (TE, 442).

karuti

"Dendari ori karutixa da" (TE, 482).

lapurti

"Zaldun itxuriakin, lapurti bat zan" (TE, 512).

lorati

"Baitta keixia be, sasoian, loratixa" (TE, 532).

loti

"Gure katua baño animalixa lotixagorik es dot ezagutu" (TE, 534).

lotsati

"Etxetik kanpora oso lotsatixa dozu" (TE, 534).

negarti

"Ume negartixa izan zan txikittan" (TE, 573).

uzkarti

"Astua bezin uzkartixa" (TE, 721).

 

• -TO: "sufijo personificador":

"Gaizto, Gosezto, Zorrizto" (TE, 677).

zorrizto

"Buruan azka eitteko baño alperragua zan zorrizto aura" (TE, 743).

 

• -TSU(1): "sufijo o terminación de sentido abundancial en sustantivos:

Urtsua, abundante en aguas; jakintsua, que abunda en saber; jarduntsua, que habla demasiado..." (TE, 683).

adartsu

"Aritxa, zugatz oso adartsua" (TE, 107).

adurtsu

"Aiñ zan adurtsua eze, Pepitxuak aterpia jartzen eban ari aitzeko, txipriztiñen bildurrez" (TE, 108).

ajetsu

"Astelen guztietan ajia eban, ajetsua zanetik" (TE, 120).

ahaltsu

"Zan altsua, ez diru askon jabe izatiakin, ezbada ze bere jakintasun eta zuzentasunagaittik" (TE, 130).

afantsu

"Aberatsa, baña afantsua geixago" (TE, 109).

amoriotsu

"Sasoian amoriotsua izan zan, ezkondu eta sosegau arte" (TE, 135).

amorrotsu

"Amorrotsua eta jokuan eiñ biar, mundu guztiari barre eraitteko" (TE, 135).

apurtsu

"Ango arbela oso apurtsua" (TE, 146).

aratzatsu

"Zuk diñozun aldia da arantzatsua" (TE, 147).

arbolatsu

"Orduan, Sarroi, Unbe, Ibur eta Aixola ziran bardiñ arbolatsuak" (TE, 149).

arduratsu

"Bere gauzen arduratsua da, gaztia izan arren" (TE, 151).

asmotsu

"Bagenduzan guk, Alfa'n, biargiñ asmotsuak" (TE, 178).

aspamentutsu (TE, 179).

astitsu

"Negua, astitsua izaten dabe ofizio artan" (TE, 182).

astuntsu

"Beruna bezin astuntsua" (TE, 184).

atuntsu

"Aurtengo atuntsua ona izan ei da" (TE, 188).

atxekixatsu

"Aiñ zan atxekixatsua, benetan ziarduanian be ez genduan aintzakotzat artzen" (TE, 188).

azukretsu

"Euzki-aldietako matsa, beti azukretsuagua" (TE, 207).

baketsu

''Baketsuentzat izango da Jaungoikuan Erregetasuneko bizitza.
Toki baketsua zugazti au'' (TE, 212).

baloretsu

"Gerran eta baketan, gizon baloretsua" (TE, 214).

barriketatsu

"Barriketatsua tabernan; etxian ixill illuna" (TE, 221).

begittanziñotsu

"Gizon begitxanziñotsua, bere buruari infarnua batzeko" (TE, 234).

bekartsu

"Neska ederra, bekartsua ez balitza" (TE, 236).

berbatsu

"Berbatsua danak, gauza askotan uts eiñ biar" (TE, 243).

bihartsu

''Milla errial emon zituan auzoko biartsuendako
Saill aldatsu au erebiltzia, oso biartsua'' (TE, 256).

bizartsu

"Satarra eta bizartsua, billutsik artza zirudixan" (TE, 268).

borondatetsu

"Borondatetsua jaku seme nausiña" (TE, 273).

bristaratsu

"Diamantia ez bakarrik briztaratsua, baita munduan dan arririk gogorrena be" (TE, 275-276).

bulartsu

''Gazte gaztetatik zan bulartsua inguru guztientzat
Gaztetatik zan bulartsua, bere ama bezela'' (TE, 277).

burrundaratsu

"Txitxarria, ez nausiña kokuen artian, baña bai burrundaratsuena" (TE, 281).

burutanziñotsu

''Senarra burutanziñotsua, eta ez zan baketan bizi.
Illunian bizi dana, burutanziñotsua'' (TE, 282).

burutsu

"Burutsua gauza barrixak asmatzeko" (TE, 283).

dohatsu

"Etxerako emazte doatsua arek artu dabena" (TE, 293).

dontsu

"Gizon dontsua atara dozu semia" (TE, 294).

edurtsu

"Aurtengo negua edurtsua izan dogu" (TE, 300).

egarritsu

"Egarritsua, barrua beti berua baleu leztxe" (TE, 301).

egitsu

"Bata zeiñ egitsua, bestia guzurtixa" (TE, 303).

eguzkitsu

"Erosi deigun baserrixa, izan deilla beintzat euzkitsua, naiz da ostian apaindu aundirik ez" (TE, 364).

errukitsu

"Batzuk errukitsuak, beste batzuk biotz gogorrak" (TE, 340).

eruantsu

"Ama guztiak dira eruantsuak" (TE, 341).

euritsu

"Gure aldiak, euritsuak, alabe neguan" (TE, 361).

eztitsu

"Esan zetsazen berba eztitsuegaz jarri eban berangana" (TE, 372).

fedetsu

"Mahoma'n aldekuentzat, eurak fedetsuak, kristauak fede-gabiak" (TE, 374).

gaixotsu

"Olluak dira egazti gaixotsuak" (TE, 380).

gargajotsu

"Neguko katarro gargajotsuak artu nau" (TE, 388).

gartsu

"Gaztia, aberatsa eta gartsua, bizi izateko goguakin" (TE, 391).

gogotsu

"Gogotsua bai jaten eta bai eraten" (TE, 405).

gorrotutsu

"Gorrotutsua bere zorigaiztorako" (TE, 412).

graziatsu

"Bai korputzez eta bai espirituz zan graziatsua, bere sasoiko guztien artian" (TE, 415).

haixetsu

"Beizuko zabala, egi aixetsua.
Babak, janari aixetsua geixenandako" (TE, 118).

haretsu

"Ango ariatzia, aretsua; are garbi fiñ fiña, maria beran urriñerañok" (TE, 152).

haritsu

"Gaur ekarri dozuna, leka-aritsua" (TE, 521).

harritsu

"Aizgorri'rako bide txingorra, arritsua" (TE, 168).

hazurtsu

''Gaur ekarri dozun arraiña, azurtsua dago.
Aurtengo txarrixa, azurtsua eta gatxa gizentzen'' (TE, 207).

hilletatsu

"Aspaldi onetan, illetatsua dabil gure zarra" (TE, 427).

indartsu

"Sanson bezin indartsua Itziar'ko arri jasotzallia" (TE, 430).

itturritsu

"Oiz mendixa, iturritsua, dana are-arrixa dalako" (TE, 443).

izarditsu

"Ertzill'tarrak, danak izarditsuak" (TE, 451).

jakintsu

"Alfonso Amargarrena Errege jakintsua izan zan" (TE, 457).

jarduntsu

"Ez da gizon txarra baña bai jarduntsua" (TE, 460).

jaungoikotasuntsu

"Bada Matio'n araurako Ebangelixuan illara bat beste ango esakera eder guztien gañetik, jaungoikotasuntsua" (TE, 465).

jaungoikotsu

"Onetariko Jaungoikutsu bat, Asis'ko eskekua, eta baitta gure Avila'ko Teresa" (TE, 465).

kakatsu

''Biar kakatsua eta irabazi laburrekua, oiñguan etorri jatana.
Astegunian apaindu eta jai-egunian kakatsu'' (TE, 474).

kerizatsu

"Urkon, Lizundia esaten jakon aldia, kerizatsua dalako" (TE, 487).

kezkatsu

"Gizon oso kezkatsua bere gauza guztietan" (TE, 488).

kili-kilitsu

"Kili-kilitsua zanetik, beriala zenduan lurrera" (TE, 489).

koipatsu

"Porru-salda koipatsua artu dot eta biztu naiz, biziko onduen" (TE, 492).

kontentutsu

"Babak, biar diran ezarrixegaz, janari kontentutsua" (TE, 497).

leka-haritsu

"Gaur ekarri dozuna, leka-aritsua" (TE, 521).

loratsu

"Aren aldia loratsua, guria baño geixago" (TE, 532).

lumatsu

"Gaberdiko mosolua, egazti lumatsua" (TE, 536).

maittetsu ibili

"A neskatilla politta ikusi neban ordutik, maittetsu nenbillen" (TE, 540).

maittetsu

"Aren auan, Jaungoikua zan Aitta maittetsu bat" (TE, 540).

mamintsu

"Arragueta'kuak eitten eban ogixa, mamintsua" (TE, 544).

nahastotsu

"Lege-aittua zanetik, nastotsua" (TE, 571).

nekatsu

"A dan aitz zorrotzan gañera igotzia, benetan nekatsua" (TE, 573).

odoltsu

"Odoltsua zan eta denboratik denborara, urbustanak biar izaten zittuan" (TE, 583).

opatsu

"Zan gizon bat opatsua, bererik ezer ez eukana" (TE, 600).

orritsu

"Artia orritsua eta neguan orrixa galtzen ez daben arbolia" (TE, 608).

otatsu

"Kiñarra ballia, berez otatsua" (TE, 615).

pixotsu

"Berba pixotsuak arek esan dittuanak" (TE, 630).

satsu

"Zuloaga'n zan guregaz Satsu abadia, ala izentaua, gizajuak soñekutarako ez ebalako ataratzen, eta beti ondatuta agertzen zalako" (TE, 652).

tititsu

"Bata zan tititsua; bestia San Jose'k zepillautako bularrakin" (TE, 676).

txaratsu

"A sakona, txaratsua dago" (TE, 687).

uletsu

"Beti, Ifar-aldeko animalixak dira uletsuak" (TE, 706).

zantsu

"Baserrikua, ixa beti, jende zantsua eta zintzua" (TE, 725).

zapotsu

"Urtetan bere gaizkiñak aztutzen ez dittuan sapotsua jatzu a gizona" (TE, 647).

zoriontsu

"A eguna, zoriontsua guretzako" (TE, 742).

-TSU(2): "Sufijo adjetival que significa casi, poco más o menos, aproximadamente" (LAB-HIZ).

ointsuan

"Oiñtsuan artu dot bere kartia, etxeko barri askokin" (TE, 586).

bardintsu

"Arek aiñ ei eban Batista kojuaren aide berdintsua, aren errenkako ibillixa ta aiñ antzerako arpegixa". (SM Zirik 103).