ra. 1 . ra. onomat. (ETNO). Denota el tirar de algo e ir arrastrándolo . Zerbaitti tira egin eta tatarraz eruatiana. Pagatxa Arrate Ballian be makiñatxo bat batzen zan ba! Hartu holan, hamen zestua ipini lurrian, eta pagatxa, hasittarako, tira eta "rrra!" haraxe. 2 . ra (ra-ra). onomat. (ETNO). Cortar [onomatopeya], ¡ras!. Ebatiana. Ni banabil bedarra ebaten, ezta?, "ra-ra-ra", eta orduan esaten da "hori erremia da bedarra ebaten". radixo [radio]. iz. (OEH). Radio. Kostia-kosta radixo bat erostia erabagi eban. (Zirik 63). / Badoia berriz lehengo radixo-dendara gure Martin. (Zirik 64). / --Beti prantsez joten dau. --Aaa! bai ba, --diño batera-batera radixo-saltzailliak ahua zabalduz, --'kortan' ipiñiko zenduen da. (Zirik 64). raka-raka (raka-rak, rak). onomat. (NA). Rascar, rallar. Hazka egin, birrindu. Lixarrak, haretxek eukitzen dau lupua! Lupua badakizu zer dan?, txarra da lupua, beneno purua! Ene! ba oso elegantia da hori arboliori, oso politxa; eta raka-raka-rak hausi eta gero zestora, ganauendako. / Artia bihar zan!: hartu holan azaua, ezta?, ipiñi holan, hartu eta rak! Holan, hau zirixa, ezta? kakuakiñ, eta hartu eta rak! fuera!, beste bat: hartu eta rrrak!. raketista. iz. (ETNO). Mujer pelotari que jugaba con raqueta, raquetista. Raketiakin jokatzen eben andrazko pelotarixak. Eibar inguruan mordua juan ziran profesional jokatzera Madrid, Habana, Mexiko edo Bartzelonara. ras. onomat. (ETNO). Atrapar rápidamente algo. Zeozer bizkor harrapatziana. Ezkailluak, agorrian. Gero "ras!" sartuta, "ras-ras", potiak. Potekaria izaten zan neurrixa: pipar potia?, haraxe! Gero tabernetara saltzera.  Repetiduta be bai: ras-ras. raspa. iz. (NA). Raspa, lija. Honek pospoluok... eske raspia segiduan zertzen jakue, gastatzen jakue, txarrixoi!. rausk. onomat. (JSM). Esfuerzo [onomatopeya], vuelco [onomatopeya]. Errebueltan burdixa, rausk! itzuli zan. refere. iz. (NA). árbitro de fútbol. Badaoz beste berba batzuek be hor foball kontuan inglesetik hartutakuak; baiña "réferiana" oso barregarrixa da. / Hau réferiau garbixa dok, ez juan dan asteko tranposua. Ik. piratzaille, pirau, foball. rekete. iz. (ETNO). Requeté, soldado carlista. Reketiak hartu eben Eibar 1937ko abrillian 26xan. Ik. gudari, txapelgorri, miliziano. relijiño [erlijio]. iz. (OEH). Religión. Gure frailletzako relijiñua. (Ibilt 469). repertorixo [repertorio]. iz. (OEH). Repertorio. Hori entzunda nornahik pentsauko leuke gutxienez Filadelfiako orkestiak besteko repertorixua zeukela. (Zirik 20). retel. iz. (ETNO). Retel. Karramarruak hartzeko txano modokua. Ik. agorra egin. reunixo. iz. (NA). Reunión, junta. Ik. batzar, juntais, junta. ri-ri. onomat. (NA). Movimiento, velocidad. Garixa arrotzakin, baiña gero ha makiñiakin garbitzen zan! Makiñiak garbitzen jok gero, haixiakin, ri-rri-rri, ta garixak garbi-garbixak urtetzen juan behera, granua, eta zikiña beste leku batera. / Garixa, ebai eta ri! pilluan ipiñi eta gero beste batek atzetik lotu. ris-ras (ri-ra). onomat. (NA). Frotar con garbo. Igurtzi, baiña indarrakin. Gáldaria, hantxe egosten zan esnia, eta danak hantxe egosten zian. Eta ha garbitzen genduan, honetxen brillua dakan moruan, sutako hautsakin. Juan ataira, aska onduan holako gauzatxo bat euan, eta ipini hantxe, hartu espartzua... -espartzua bez!- trapu zahar bat ero gogor hartu eta ris-ras-ri-rra eta... garbitxu eta euzkitxan, kantiñok eta katxarro guztiok! Ik. risti-rasta. risti-rasta. onomat. (NA). Frotar con garbo. Indarrakin igurtziana. Lehengo eibartarrena: gizonak urten dau kalera, eta, diru danak gastau orduko, taberna danak itxi. Etxian han dago, risti-rasta, risti-rasta, harrixan edo fregaderan, eta esaten detsa andriak: -"Zetan zabiz baiña gizon?!" -"Txikitia geratu jata eta..." gastatzeko.. Ik. ris-ras. piñatelak © Asier Sarasua robelloi (rebolloi, rebelloi, robilloi). iz. (ETNO). Níscalo; robellón (Lactarius deliciosus). Rebolloia be esne-perretxikuen klasekua dok, baiña rebolloia rebolloia dok, zurixa zurixa, eta esne-perretxikua esne-perretxikua / Orduan piñu gitxi-tta, ezagutu bez; rebelloia-ta ezagutu bez. Elgetara pasatzen giñan gu ta dana rebolloia! Rebolloia horretxek bakarrik jaten eban Eibarren, Jimeno katalanak. Iñok bez gehixago. Ik. esne-perretxiko, piñu-perretxiko.  1920-1930 ingurura arte perretxiko hau ez zan ezagutzen Eibar aldian. Piñadixak ugaritzen hasi ziranian hasi zan agertzen robelloia, baiña kaltegarrixa zalakuan, hasieran ez zan jaten. Eibarrera bizi izatera etorrittako Jimeno izeneko katalan batek sartu zeban perretxiko hau jateko ohitturia gure herrixan, eta baitta izena bera be. robelloi txar. iz. (ETNO). Lactario anaranjado (Lactarius volemus). Ik. robelloi. romana (romano). iz. (ETNO). Romana. Pixatzeko erabiltzen dan erraminttia. rrrrr. onomat. (ETNO). Ruido de motor. Motor zaratia. Motor zahar horren zaratia gortzekua da, "rrrrr!": belarrixak be mindu. rubrika. iz. (NA). Rúbrica, firma.

ra run-run