Geografixia eta egualdixa
euri. iz. (TE). Lluvia. Eurixak ekin detsa aldi baterako. Ik. truxalak egin, ufal, zirimiri, bota-ahalian jardun, euritte, eurizar, garratz bota / egin / jardun, goixan-behian jardun, lanpar, mangia jardun, zaldizkuak, lanbro.
eiñahalako eurixa(k) egin. esap. (EEE). Jarrear, diluviar, llover torrencialmente. Eurixa bota ahala egin.
Eiñahalako eurixak hartuta mela-mela jo eben hango etxe batera. Ik. bota-ahalian jardun.
euri-haixe [euri-haize]. iz. (TE). Viento que precede a la lluvia. Trunboiak eta frontiak heldu aurretik agertzen dan haixe gogorra, gehixenetan hego-mendebaldekua. Egualdixa aldatu egin bihar dala esaten deskuan haixia (ETNO). / "Viento que precede a la lluvia" (TE, 361).
Euri-haixia darabill eta eguardixa baiño lehen izango da zaparradia. Ik. ifar, norde, hegoi.
euri-lanbro. iz. (TE). Llovizna; lluvia menuda. Egun guztian, geldittu gabe dihardu euri-lanbrua. Ik. lanbro, zirimiri, euri-lanpar, euri-zirin, lanpar.
euri-lanpar. iz. (ETNO). Llovizna. Ik. euri-lanbro, lanbro, zirimiri, euri-zirin, lanpar.
euri-tanta (euri-tantan). iz. (TE). Gota de lluvia. Lehelengo euri-tantak jausi orduko, aterpian giñan. / Euri-tantanak hasi dira eta guazen hamendik.
euri-truxal. iz. (TE). Chaparrón, lluvia torrencial. "Lluvias cerradas y persistentes" (TE, 361).
Arratera juanda, euri truxalak hartu dittugu gaiñian. Ik. truxal, truxu.
euri-zaparrada. iz. (TE). Chaparrón. Euri-zaparradiak hartu gaittu urrin baten. Ik. zaparrada.
euri-zirin. iz. (ETNO). Llovizna. Ik. euri-lanbro, lanbro, zirimiri, euri-lanpar, lanpar.
eurira egon. esap. (TE). Con tendencia a llover. Eurixa egitteko itxuria izan. / "Reinar tendencia a llover" (TE, 361).
Aspaldi honetan eurira dago.
eurixa egin [euria egin]. du ad. (TE). Llover. Eurixa eingo dau arrasaldia baiño lehen. Ik. eurixa jardun.
eurixa jardun [euria jardun]. du ad. (TE). Llover. Juan daneko hamabost egunian eurixa dihardu, eta ugaratxu bihurtu bihar gara. Ik. eurixa egin.
kare-mendi. iz. (TE). Monte calcáreo, monte de caliza. "Formación caliza o calcárea" (TE, 480).
Arno be, kare-mendixa.
firi-firi. onomat. (ETNO). Corriente de viento. Haixian onomatopeia. Lexikalizauta haixe korrientiari be holan esaten jako. Gehixenetan haixe fiña.
Itxi atia ondo, hortik datorren firi-firixa ez da-eta gozua. / Hori da firixa atzo gabian zebillena. Ik. haixe-pasa. Lexikalizauta haixe korrientiari be holan esaten jako. Gehixenetan haixe fiña.
eguteralde [eguteralde]. iz. (TE). Este, levante, oriente. Egutera-aldera begira zan Joxio baserrixa. Anton. sartalde. Ik. eguzkialde, goizalde, sortalde.
karatx [karaitz]. iz. (ETNO). Piedra caliza. Ni gaztie nitzala karabixetako harrixa etaratzen Urkon! Karabixek karatxa biher dau; karabixa eingo bada karatxa bihar! Eta karatxa eguan Urkon, goixen. Ta hara juten nitzan ni, granujie, astuakin! Goguan dakat bete-betien; nik eukiko nittun lau-bost urte orduen, baiña astuan ondorien, banekixen parajie nun eguen ta juen. Ta han Arandoko lau bat gizon harri-ataratzen! Mendixen burdixekin harrittan jentie. Urkoraiño, nik, astuakin bazkarixe eruaten notsen. Ik. kareharri, kare-hatx.
truxal. iz. (ETNO). Chaparrón, lluvia torrencial. Pluralian: Truxalak, euri haundixak, ufalak.
Ik. euri-truxal, zaparrada, truxu. Pluralian gehixenetan.
(Ibilt 383).
truxalak egin. esap. (TE). Jarrear, llover a cántaros. Truxalak ein dittu eguardirutz, eta danak hartu dittugu gaiñian. / Truxalak ein zittuan haraiñegun, eta etxetik urten be ezin izan genduan ein!. Ik. zaparrada, bota-ahalian jardun, euritte, eurizar, garratz bota / egin / jardun, goixan-behian jardun, truxal, truxu, zaldizkuak.