takillatxo. iz. (OEH). Taquilla pequeña. Atiari takillatxo bat eregi ei zetsen eta bere parian, sei metro kuadru inguruko, olezko departamentutxo bat ofizinatzat, ta barrukaldian taillarra. (Zirik 106). 1 . tako (toko) [tato]. iz. (TE). Pedazo, trozo. Eskolatik urten eta ogi tako haundi bat izaten zan meriandia. Ik. zati. 2 . tako [tabako]. iz. (TE). Rapé; polvo de tabaco. Gure amandra zaharrak takua (takorri hautsa) hartzen eben surretik gora. Ik. takorri. tabakorrixa © Ezezaguna takorri [tabakorri]. iz. (TE). Hoja de tabaco. Tákorrixa erretzia da izan leikian iñuzentekerixarik haundiña. / Tákorrixa baiño txarragorik ez dago. Ia erretziari noiz lagatzen detsazun!. / Zigarrorik badakazu? Etxian laga dot tákorri-paketia. / [Medikuak geixuari] --Takorri asko erretzen al dozu? (Zirik 102). Ik. tako.  Itxuria danez, jatorriz hoja de tabaco esanguria zekan; gaur egun, tabaco-ren itzulpena. Gero eta gitxiago erabiltzen da.Tákorri esaten da. talaixan ibili / egon [talaian ibili/egon]. esap. (TE). Andar espiando; estar al acecho. Gure katua, egun guztian dago sago zuluan talaixan. / Etxian ebela neskame mardo eta itxura onekua, senarrak, gor ta guzti, begixa jota eukan eta bittarte guztietan haren talaixan ebillen. (Ibilt 470). / Dukesia, Zaldunan talaixan, zeiñ oindiok festara heldu ez zanez, bere ikusieziñaz itto bihar ebala aurkitzen zan. (Ibilt 486). talde. iz. (TE). Rebaño; grupo. Ardi talde garratza zaintzen eban basuetako bakartasunian.  Gehixenbat ardixekin. 1 . talo. iz. (TE). Torta de maíz. "Torta que se prepara con harina de maíz" (TE, 669). Talua eta esnia, gehixenetako afarixa. talo-erretzaille (talo-erretaille). iz. (ETNO). Cocinero de tortas de maíz, persona encargada de hacer las tortas de maíz. Ama zana talo-erretaille edarra! Taluek erretzen zittun harek, esnetan jateko, artozko taluek.Gure ama zana Gerrikaizko alabie zan, ta hanguek talo-erretailliek zien hamenguen aldien. Erretzeko paran, ezta? Ha(re)k jaurti gora ta "rra" paran sartzen eban. Talua erretzen eban azal mehe-mehiakin; hori-horixa azala. Gerrizkuek, hanguek zien talo-erretaille! Gerrizko alabak, Bizkaikuek. Hamen talo-erretaillerik ez zan izeten hango moduen. Hanguek... gure ama zana... Gure ama zanak gure pamelixa hazi eban. Harek esnia egosittakuan: "jaten ekin, jaten! Erreko dittut taluok, ta..." Harek guk jan ahala taluek erretzen zittun. Ik. talogin.  Aginaga auzuan bakarrik jaso dogu. Izagirrek be badakar Oñatin. talua-eta-esnia. iz. (TE). Postre de tortas de harina de maíz con leche azucarada. Talua eta esnia, gehixenetako afarixa. / Zer jaten zan? Ene! Atrapatzen zan dana! Arrautzie be iguel! Oillua ez badau, noberak be iguel zurrut eiñ, habixara junde. Ta jan, ba, baba gorrixe. Nahikue egoten zan-ta. Jeneralien eguardixen haxe. Ta esnie-edo, ta talua erreta, taluakin edo artuakin. Gure arreba batek, Arandora etorten zan eguerdi aldien iñoiz, ta bazkaittan harrapau ta: "Nik etxuat bihar bazkairik" esaten eban "talua ta esnerik badakazu? Ño! Talo piskat esniaz jango neuke gustora". Ta bazkarixe harena izeten zan, esnie ta talue. Koño! Bazkarixa baiño nahixago izetie talue! Guk esnie ta talue goixien; armozue talue ta esnie, ta gabien be haxe. 2 . talo. iz. (ETNO). Placa donde se inserta el gozne de la puerta. Atian txorixa sartzeko ipintzen dan burdiña zatixa. Ik. txori. talogin. iz. (ETNO). Cocinero,-a de tortas de maíz. Ik. talo-erretzaille. talopara. iz. (ETNO). Plancha metálica para cocer el talo. Taluak erretzeko erabiltzen dan palia, zartaiñan trazakua. talutz. iz. (NA). Talud; paramento inclinado. Zihaztasun haundixetan sartu barik esan leike, horma baten edo terreno baten aldapia edo paramentu inklinaua dala. Lurren talutz naturala berez hartzen dabena da,eusteko ezer egitten ez bada. tamaiño [tamaina]. iz. (OEH). Medida, tamaño. Zapatak bihar ditturanik ez jetsat iñori esan eta ia zer tamaiñokuak bihar ditturan... alajaña! (Zirik 81). tamalgarri. izond. (OEH). Lamentable, deplorable; penoso,-a. Tamalgarria zan ba benetan espetxeko oroimena. (In Zirik 98). Ik. negargarri, penagarri. tanbolin. 1 . tanbolin [danbolin]. iz. (TE). Tamboril. Izatez tanbor txikixa; baiña baitta txistua eta taboliñak osatzen daben "orkesta" tradizionala be (ETNO). San Migel egunian, tanboliña eta txapliuak Agiñara. / Tanbolin soiñua, domeka arratsaldetan, Plaza Barrixan. / Urki zan gure terrenua. Bai. Honbre! Elgeta kaletik, Urki guria! Ba, oiñ urtietan be ez naiz juan ni ta ez dakit zelan daguan... zatittu zanetik ez naiz juan ni Urkira. Eta lehen zelakua zan? Ze zeguan? Zelaixak eta basarrixak. Bai. Kurutzekua oin be badago hor! Urki Guenengua falta da, ta gero zerana be bai, Takillangua, ta... Mendixa bai, mendixa, baiña behian esplanadia be bai! Ta gero goixan ermittia! Ta ermittia ta mahaixak! Ta han San Lorenzo egunian karnazeruak txuletak eruan, erre, ta biba la pepa! Ta tanboliña egoten zan!. danboliña © Jaione Isazelaia 2 . tanbolin (danbolin). iz. (TE). Tambor para asar castañas. Gaztaiñak erretzeko galdaria. Batzuk "tanboliña" eta guk "erregaldaria" esaten dogun ontzixan erretzen genduzen gaztaiñak (gertatzen genduzen gaztaiña erriak). Ik. erregaldara. 3 . tanbolin. izond. (TE). Persona alegre, que divierte a la sociedad que frecuenta. Alegria. Lagun arteko tanboliña zan gaur hil dana. / Zu zara neska tanboliña! ezin geldi egon, danian sartu bihar. / Berbetan zelebria, beti barria darixola, ta herriko jai ta jolas guztietan aurrenengo tanboliña. (Zirik 103). tanbolin-jole (txanbolin-jole) [danbolin-jole]. iz. (OEH). Sandras bere izena, txanbolin-jole ta giza-jostun eitten ebana bizi-moduko ofiziuetan. (Ibilt 456). tanbolin-soiñu. iz. (TE). Música de tamboril. Tanbolin-soiñua, domeka arrasaldetan Plaza Barrixan. tanbolin-txistu. iz. (TE). Silbo del tamborilero. Tanbolin-txistua gatxa ei da ondo joten. tanbolintero (danbolintero) [danbolintero]. iz. (TE). Tamborilero,-a. "Txistua eta tanboliña joten dittuan musikua" (ETNO). Bai "txanboliñ" eta bai "tanbolintterua" deritzen jakon tanboliña joten ebanari. / Aspaldiko jaixetan, soiñuak etorri aurretik, tanbolintterua zan musikia joten ebana. tanbor. 1 . tanbor. iz. (TE). Tambor. Gure Akiliño lakorik tanborra joten... 2 . tanbor. iz. (ETNO). Bombo de pulimento, bombo de limpieza. Ontzi zilindriko itxixa, piezak leuntzeko edo garbitzeko, piezekin eta beste materixal batzuekin batera bueltaka erabiltzen dana. Tanborrian bueltaka dabizen piezak garbittuko dittuk, baiña bai tanbor inguruak zikindu be. tanbortero. iz. (ETNO). Tamborero,-a, atabalero,-a. Tanborra edo atabala joten dabena. Ha tanborterua zan, Julio Basurto, alias "Txito". / Eta gero genkazen tanborterua, bandako tanborra joten ebana, Eleuterio zekan izena.... / Aittitta, Eibarkua. Baiña, hori zan, filantropua! Biharrik ez! Taillistia ona zan; baiña ez eban eitten harek biharrik... andriak ekartzen ebana jan! Eta tanborterua zan: "tarrapatatan! tarrapatatan!", txistularixekin!. Ik. atabalero. tanganillo. 1 . tanganillo. iz. (ETNO). Tanganillo. Kaza-sasoia amaitzerakuan txakurreri saman ipintzen jakuen egur zatixa. Hanketan joten detse eta ezin dabe antxitxiketan egin. Holan, kazan be ezin egin. Tanganillua makilla bat dok, 30 zentimetro edo... Beda denporan, txakurra ezin dozu etara; kazia ixten danian txakurra ezin leike etara. Eta lehen hori eitten juen; guardia-eta zeguanian, korreia edo makillia txakurrari. Horrek hanketan joten detsa eta ezin kazan ibili. 2 . tanganillo. iz. (AS). Corbata. Berez kaza-txakurrak daroein txintxarri txikixa da, baiña korbatiari be esaten jako lagunarteko berbetan. tangil. izond. (TE). Talludo,-a. Tangillanguan izango ziran, ziur, tangillak.  Toribio Etxebarriak: ¿Talludo? Tangillangua [Tangillangoa]. l. iz. (TE). Tangillangua (casa-torre). Bolingua, Guenengua, Tangillangua, Kaskarraingua. / Tutulukua, Zesterukua, Guenengua, Tangillangua... / Tangillanguan izango ziran, ziur, tangillak.

ta takillatxo tango tarrua joten teilla tenedor testigu tipirri-taparra tititsu tontotu tortoillo tramankulu tremes tripasare tronpa tunante Txakarra txalopeta txanpon txapelzuri txarridun txatxarti txikita tximinixako kate txinget txir txirringa txistada txixa Txonta txorrotu txuntxur