Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
jostun. iz. (TE). Costurero,-a. Arrasaldetan, jostuna etortzen jata etxera, arabagiñetarako. / Txanbolin-jole ta giza-jostun eitten ebana bizi-moduko ofiziuetan. (Ibilt 456). Ik. jantzigille.
jostundegi (jostundei). iz. (TE). Costurería, taller de costura; cuarto de costura. Hamaika ipoiñ erabiltzen dozue, gaztiok, jostundei demonio horretan!. / Bariñan, bi tabernatan bi jostundei eozen..
jotelari. izond. (ETNO). Cornúpeta, acorneador,-a. Jotera egitten daben animalixia. Ik. jotera egin.
Joxe (Jose) [Josef /Joseba /Josepe]. iz. ber. (TE). José. Jose Ondarru mendigoizalia.
Joxio. b. iz. (TE). Joxio (caserío). Joxio baserrixa, sortaldera begira.  "En jurisdicción de Ermua" (TE, 470).
juakera [joanera]. iz. (TE). Partida, marcha. Haren juakeria erbestera, bere burua ezkutau gurarik, gauza tristia. Ik. juan, juera.
Juan [Joan /Joanes /Joango /Joanikote /Jon]. iz. ber. (TE). Juan. Jaungoikuak aindutako gizon bat agertu zan, Juan bere izena (Juan, 1. 6). Ik. Sanjuanak.
1 . juan (juen, jun), juate [joan].
1 . juan (juen, jun), juate [joan]. da ad. (TE). Ir(se); partir, marchar(se). Juan zaittez etxera, ez zagoz ba zu ondo. / Juatia errezagua zan etortzia baiño.
2 . juan (juen, jun), juate [joan]. da ad. (TE). Pasar, transcurrir. Juandako urak ez dau errotarik erabiltzen. / Esr. Ura juan eta gero presia egin.
juan eta etorri (juan da etorri) [joan-etorri]. esap. (TE). Ida y vuelta. Elixakuak eruan zetsezenian, juan da etorriko billetia eskatu zetsan abadiari. Ik. juan-etorri.
juan hari zerura ortozik. (AS). ¡Vete al carajo!.
juana juan [joana joan]. esap. (TE). Lo pasado pasado está, agua pasada . Juandakua juanda. / "Loc. adv. que sirva para dar significación absoluta al verbo desaparecer" (TE, 471). Juana juan, keiana. / Juana juan, gehixago ez zan agertu ingurura. Ik. keiana egin, juanak juan.
juanak juan [joanak joan]. esap. (OEH). Lo pasado, pasado está. Errekuerduekin bizitzekua balitz. Baiña, juanak juan. (Zirik 129). Ik. juana juan.
2 . juan [joan]. iz. (TE). Marcha, partida. Izen moduan erabiltzen da. Haren juana, hainbeste urtian traban egon eta gero, danendako poza. Ik. juakera, juera.  Mugatuan: juana.
juan-etorri [joan-etorri]. iz. (OEH). Ida y vuelta, viaje; . Jauregiko juanda-etorrixetan geixago ez eban iñoiz aitxatu ezer Dukesiari. (Ibilt 476). Ik. juan eta etorri, ostera.  Osteria, juan-etorria. (Zirik 22, JSM).
judixo [judu]. iz. (TE). Judío. Jaungoikuan Barri Ona, judixo eta jentillentzat.
juera [joanera]. iz. (TE). Viaje. Urtero eitten eban juera bat Madridera. Ik. juan, juakera.
juerga. iz. (OEH). Juerga. Sasoi bateko juergak ondo goguan zittuan. (Zirik 129).
juergazale. izond. (OEH). Juerguista. Kakalardo gizajua juergazalia bazan be apaldu zan egundoko. (Zirik 129).
juez. iz. (TE). Juez,-a; árbitro,-a; mediador,-a. Jeronimo Txikixa juez zanian, ez eben auzixak aurrerapenik. / Parkatu juez jauna oker ibilli banaiz, eta atso honekin hutsa zuzendu bihar dot. (Zirik 50). Ik. erabagitzaille, piratzaille, zuzentzaille.  Hauxe da sinonimuetan gehixen erabiltzen dan berbia, "Comúnmente decimos jueza" (TE, 749).
juezera jo. du ad.-esap. (JME). Recurrir al juez. Urtiak demandan ibilitta gero juezera jo zeben.
juezera jokatu. du ad.-esap. (TE). Acudir a los tribunales; pleitear. Auzittara jo. Eziñ alkar aittutako anaiak ziran eta juezera jokatu eben bixen zoritxarrerako.
julio (julixo). iz. (NA). Julio. Nik dakaraz ba, aurten 70 urte!: bentiunuan jaixua, julixuan bostian! Bai, juliuan bostian!, hamen jaixo nitzan... Ik. april, marti, zemendi.  Hauxe da gehixenak darabillena: julio, mugatuan juliua; gaztien eta alfabetatuen artian HBko uztail be zabalduta dago.
© Iñaki Arana
jungura (junguda, jungude, jungure) [ingude]. iz. (TE). Yunque. "Galtzairuzko blokia, metalak bertan mailluakin juaz lantzeko, forjan eta errementerixan erabiltzen dana. Lehengo burdiñoletan be, galtzairuzko blokia, nun ijeliak totxua ijezten daben gabi-maillua erabiliz gatzamaillian laguntzaz" (ETNO). Batzuetan maillo eta beste batzuetan jungura, ein bihar izaten da munduan. / Edozein taillarretan ez deittiala faltau sutegixa eta junguria; edozertarako hain biharrekuak diranak. / Lehenengo, burdiñia ondo goritu, eta gero, jungurara. / Maillupian burdiñazko junguria. Junguria lurrian lotuta, haga-harrixa deritxon tantai zabal eta sendo baten bittartez.
junio (junixo). iz. (NA). Junio. Lehelengo-lehelengo-lehelengo, 40. urtian, pentsatzen dot lehelengo posturia ikusi nebala, aixkorakua: Korta defuntua eta Arria defuntua, juniuan. Ik. april, marti, zemendi.  Normalian hauxe erabiltzen da: junio, mugatuan juniua; gaztien eta alfabetatuen artian HBko ekain be zabalduta dago; 
junta. iz. (NA). Reunión; junta. Ik. batzar, juntais, reunixo.
juntais. iz. (NA). Junta; reunión. Ik. batzar, junta, reunixo.  Elgoibarren entzuna da hau berbiau, baiña Eibarren ez da normalian erabiltzen.