garo txiki. iz. (ETNO). Helecho (Polypodium interjectum). Ik. hormako ira, ira txiki. garota. iz. (ETNO). Trabajos relativos a la cosecha del helecho; trabajos del helecho; cosecha del helecho. Garotia zanian auzuak alkarri laguntzen gentsan, batian hara eta bestian hona. Ik. ira. garotza. iz. (ETNO). Helechal. Ni erbittalarixekin juan nitzuan basarri batera lo eittera. Oizko mendira, ta txakurrakin ni oillagorretara. Kustiñua dok eze, egun hartan, Dominu Santuetan, bost oillagor hil najittuan nik, egun baten. Piñudi bat hor, beste bat hamen, ta bittartian garo-sailla. Txakurra hor garotzan, ni hamen bidian behetikan, ta txakurra "krak!" isilduta garotzan. Ik. iratza, ira-arte, iradi, iratoki. garragarrak egin. esap. (TE). Revolcarse el ganado caballar. "Se dice de los vuelcos y las volteretas que dan las caballerías sobre su dorso" (TE, 390). Astuari garragarrak eittia etorri jakon burura plaza erdi-erdixan. Ik. garagarraka egin, garagarrak irabazi. 
garrantzizko. izlag. (OEH). Importante. Badau zerbait gehixago be, ta nere ustez garrantzizkoa. (Zirik 6).
Ez da Eibarko berba arrunta. Ezagutu bai eta erabili be erabiltzen da, batez be, euskeraz zeozer irakorri dabenen artian. Inportante normalagua da Eibarren.
garrasi. iz. (TE). Grito, chillido; algarabía, alboroto. Bazan han, gau hartan, zaratia eta garrasixa. garratz. 1 . garratz. izond. (TE). Agrio,-a, ácido,-a. Heldubako sagarrak, beti garratzak. / Biziaren garratza: biharra. (Zirik 11).
Ik. geza, mingots. 2 . garratz. izond. (TE). De mal talante, desagradable; duro,-a, amargo,-a, hostil. Esangura abstraktua dauka.
Uezaba garratzagaz lan eittia, infarnua. / Pernandok [...] izan eban sekulako eztabaida zorrotz bat tabernako etxekoandrakin da baitta alkarri berba garratzak esan be. (Zirik 48).
3 . garratz. izond. (TE). Grande, hermoso, enorme. "Fig. Haundixa" (AN). "Se usa para calificar de grande y hermoso una persona o cosa, y en todo caso en sentido ponderativo" (TE, 390).
Famelixa garratza hazi dau, bera bakarrik irabazten izan arren. / Zazpi edo zortzi sapaiko etxe garratza jaso dabe Indianukua zan lekuan. / [...] piñu-tantai garratzak ikutu nahi zeruari (Ibilt 319).
garratz bota / egin / jardun. esap. (ETNO). Jarrear; llover, nevar o granizar muy fuerte. Eurixa, txingorra edo edurra bota-ahalian egin, gogor.
Ik. truxalak egin, ufal, zaparrada, bota-ahalian jardun, euritte, eurizar, goixan-behian jardun, mangia jardun, truxal, truxu, zaldizkuak. Garratz. gatxiz.-iz. ber. (AN). Nombre o sobrenombre de varón. "Gizonezko izen edo gatxizena Erdiaroan" AN).
"Pero Garraz de Arando, titular de una de las caserías Arando" (EOYE, XV. mendea, 330. or. (JEL)).
garraztasun. iz. (OEH). Acidez. Barruko asetasunak edo garraztasunak esnatu eban Pernando. (Zirik 19).
garraztu, garrazte ( garraztutze). da/du ad. (TE). Agriar(se), avinagrar(se), picarse; amargar(se), encrepar(se). Lehenengo orduan egosi ez dogulako, garraztu ein da esnia. / Larregixak dakar jandakua garraztia. / Sarri gertatzen da esnia garraztutzia. / Esan detsazun barri horrekin, garraztu detsazu eguna. Gauzekin erabiltzen da; normalian hondatze esanguria dauka, baiña baitta esangura abstraktua be.
garrote. iz. (TE). Garrote. "Ejecución por garrote" (TE, 391). Bergarako karzelan emon zetsen garrotia Angiolillori. garrote-egur. iz. (ETNO). Mayal; palo para golpear las judías. Babak joteko egurrak: makilla bi dira, narru edo soka batez lotuta. Baba-lekak jo egitten dittuk. Lurrian ipini, eta jo. Batzuetan erpil-joteko mazuakin egitten juek, baiña normalian ire-egurrakin. Hori, bai, garrote-egurrakin. Egur bi dittuk, narru zatitxo batekin lotuta. Egur bat oratu gogor, eta bestiakin babak jo. Ik. ire-egur. gartsu. izond. (TE). Ferviente, ardiente, encendido-a; apasionado,-a, fogoso,-a. Garduna, gogo biziz betia, errimia, sutsua. Gaztia, aberatsa eta gartsua, bizi izateko goguakin. Ik. erreme. garun. 1 . garun. iz. (TE). Seso, cerebro; juicio, inteligencia. Buru ederra baiña garunik bakua, Aixelkok esan eban araura. Ik. muin. garunik bako [garungabeko]. izlag. (TE). Tonto,-a, insensato,-a, estúpido,-a. Dotoria itxuran, baiña garunik bakua. Ik. zentzunik bako, zentzunbako. gas. iz. (TE). Gas. Gerriak urten ebanian, gasen bildur zan jendia. "No conozco ningún equivalente euskérico, y el más afortunado neologismo, no podría llenar el oficio de la voz culta" (TE, 395). Gastandola [Gaztandola]. l. iz. (TE). Gaztandola (caserío). "Caserío en nuestras proximidades" (TE, 391). / "Gaztandola (E) 1591: Topónimo Gastandola. Hoy aún existe un caserío de ese nombre Gaztandola, perteneciente a Bergara en sus límites con Elgeta" (J. SAN MARTIN, 2000b, 150).
Jatxi ete da gaur Gastandolako esneduna? |
Babesleak
