oiñarri [oinarri]. iz. (TE). Fundamento, cimiento, base. "Piedra de apoyo" (TE, 599).
Pedro jarri eban bere Elixian oiñarritzat. / [Gure frailletzako relijiñuak] iraungo dau osasun eta urte-oneko; zergaittik bere oiñarrixak ez dabelako hutsik eiñgo. (Ibilt 469).
oiñaztarrixa jausi. esap. (TE). Caer un rayo. Oiñaztarrixa jausi zan Eguarbitzan. Ik. tximistia jausi. oiñaztu [oinaztu]. iz. (TE). Rayo. Eten bako oiñaztuegaz, zeruak sutan zidurixan. / Zergaittik ni Zeruak oiñaztu batekin ez ninduan haustu. (Ibilt 488).
Ik. tximista, oiñaztarri. oiñaztua egin. esap. (TE). Relampaguear. Oiñaztua ein dabela beittandu jata. oiñaztuak izan. esap. (TE). Relampaguear. Oiñaztuak izan ziran gau illunian, eta ondoren gortutzeko trunboiak. oindik (oraindik) [oraindik]. adlag. (TE). De ahora en adelante, desde ahora en adelante; desde este momento. Oraindik aurrera ez naiz zure laguna. Ik. oindittik. oindittik (oinditxik). adlag. (TE). De ahora en adelante; desde este momento. Oindittik esaten detsut, ez naizela juango ha badoia. / Ez deixozula gehixago lekurik emon zure inguruan, oiñdittik aurreruntz. (Ibilt 479).
Ik. oindik. oindu, ointze ( oindutze). du ad. (TE). Recorrer a pie, andar, patear. Oiñez ibili, zapaldu. / "Transitar a pie" (TE, 585).
Munduko bide guztiak oinduta zittuan. / Gurako neuke berriz be ha bidia oindutzia. / Mundua, guen batetik bestera, dirurik barik ointzia pentsatzen eban. / Oindu neban aldatz dana. (Ibilt 362).
oiñetako [oinetako]. iz. (TE). Calzado; zapatos. Oiñetakuak bihar zittuen etxeko ume guztiak. / Oiñetakuak gizonentzat, andrakumientzat eta umiendako. / Ze neurrittako oiñetakuak erabiltzen dittuan. (Zirik 85).
Ik. zapata. Normalian pluralian. oiñezko [oinezko]. iz. (TE). Peatón, viandante; peón. Zaldunak esan zetsan oiñezkuari: "nik zaldi ederra baiña zuk buru hobia". / Eta zoian oiñezko bat bidian... / Oiñezkorik nahi ez eta zaldunik agiri ez, neskazahar geldittu zan hainbeste aukera izan zittuan bat.
/ Esr. Oiñezkorik nahi ez eta zaldunik agiri ez
Ik. zaldun. oingo [oraingo]. 1 . oingo [oraingo]. izlag. (OEH). Actual, de ahora, presente. Oingo gaztiak kanpo-larrosa ta etxe-kardo. (Zirik 41).
2 . oingo [oraingo]. adlag. (OEH). Para ahora. Ez balitza doran dudiagaittik [...], oingo, ibaixan ezkutuan ittota ziñan. (Ibilt 479s).
oinguan (orainguan) [oraingoan]. adlag. (TE). Esta vez. Oinguan ez detsa parkatuko! / Plazentziako ipuin barregarrixak, ta orainguan inguruetako euskeriakin
horniduak. (Zirik 5).
oingo martxan [oraingo martxan]. adlag. (OEH). A este paso. Oingo martxan laster izango dittuk gizonak iretargixan. (Zirik 23).
oingotxe [oraingoxe]. izlag. (TE). Actual, del presente, de ahora. Zuk diñozun gauzia, oingotxe-oingotxia. Indartutako formia da.
oinpe. iz. (TE). Planta del pie. Oinpia, abarka narrua lezkotxe zailla eukan, beti ortozik ibiltziakin. Ik. oiñazpi. ointsuan [oraintsuan]. adlag. (TE). Recientemente, hace poco. Ointsuan hartu dot bere kartia, etxeko barri askokin. ointxe (ontxe, oraintxe) [oraintxe]. adlag. (TE). Ahora mismo. Ointxe ikusiko da haren bildurrik eza noraiñok heltzen dan. / Ontxe ikusi da gizona dana. / Oraintxe etorri da, ez dau heldutzia baiño. / Ointxe, hamentxe, bertantxe, leztxe; hauxe, horixe. / Iñok ezer jakin barik, ointxe Bedori izan ezik. (Ibilt 483).
Ointxe da formarik erabiliena.
Oiz. l. iz. (TE). Oiz (monte). "Montaña, pura arenisca, en Bérriz" (TE, 587).
"Oizete" izenak, ba ete dau zerikusirik Oiz mendixagaz? |
Babesleak
