osin (otsin, otxin). iz. (TE). Pozo, poza, estanque. "Potzua" baiño hobeto dirudi "osiña". / Olako osiñeko ur hotzetan igari eitxia modukua zan. (Zirik 125).
Ik. kunbo. Ez da Eibarko berba normala: "No es corriente en Eibar" (TE, 611).
Osintxu. l. iz. (TE). Osintxu (barrio). "Lugar entre Placencia y Vergara" (TE, 611). Osintxuko zubipian ein genduan loiñatan. oskarbi (osgarbi). adlag. (ETNO). Cielo raso, cielo despejado, cielo sereno. "Oskarbi" neguan esaten da gehixago; udan be bai, baiña neguan esaten da egualdi txarra daguanian: "ño! oskarbittu egin dau eta izotza egingo dau!".. Ik. goiargi, goigarbi. oskarbittu (osgarbittu), oskarbitze. da/du ad. (ETNO). Despejar el cielo. "Oskarbi" neguan esaten da gehixago; udan be bai, baiña neguan esaten da egualdi txarra daguanian: "ño! oskarbittu egin dau eta izotza egingo dau!". oskol. iz. (TE). Cáscara, corteza. "Gehixenetan cáscara esanguria daka (intxaur-oskol, hur-oskol...); baiña batzuetan leka esanguria be badaka (idar-oskol)" (ETNO).
Ez da ona arrautza oskolak oillueri emotia, gaizki ikasten dabelako. / Esr. Oskoletik urten baiño lehen kukurrukua.
Ik. atzamar-oskol, bihetzoskol. oskoldu, oskoltze. du ad. (ETNO). Desgranar. Aletu, idarrak edo babak lekatik etaratzia.
Ik. urkuldu, aletu, garaundu, harrotu, irakorri. Gitxi erabiltzen da.
oso. 1 . oso. adlag. (TE). Muy. Graduatzaillia da: guztiz, erabat.
Andra oso garbixa eta zintzua harek hartu dabena. / Oso aittua da hau horretan. (Zirik 65)
/ Jaso dittudan hire bertsoak oso ederki egiñak. (In Zirik 96).
/ Duke oso apal eta agintari on bat. (Ibilt 475).
Ik. txit. 2 . oso. zenbtz. (TE). Todo,-a, entero,-a, íntegro,-a; completo,-a, lleno,-a. Lauko ogi ososua jan eban ekiñaldi baten. / --Eztaok deretxorik!! Hau eztok osua! Nik betia eskatu juat! (Zirik 18).
/ Baiña horretarako agiri osua bihar dot aurraz. (Ibilt 481).
Indartzia nahi danian errepetiduta erabiltzen da: Oso-osua, ososua.
3 . oso. izond. (TE). Entero,-a, íntegro,-a, honesto,-a. Iratargi osua dago gaur gabian. / Alde guztietara, gizon osua. oso-osorik (ososorik). adlag. (OEH). Entero,-a, completo,-a; totalmente, completamente. Ososorik geldittu jako berari etxia.
/ Kintzenia oso-osorik galduta eukan. (Zirik 76).
Ik. osorik. osorik. adlag. (TE). Entero,-a; íntegro,-a; enteramente, íntegramente. Dana, zatirik falta ez jakola.
Osorik laga zetsan eukan dana. / Ososorik geldittu jako berari etxia. / Zerbitzalliak osorik aurkitu ebenetik fraille potoluori. (Ibilt 462).
Ik. oso-osorik. Indartzia nahi danian repetiduta erabiltzen da: oso-osorik, ososorik.
osoro. adlag. (TE). Enteramente, completamente, totalmente. Erabat, guztiz. Osoro naiz zeure-zeuria. osotu, osotze (osotutze) [osatu]. 1 . osotu, osotze ( osotutze) [osatu]. du ad. (TE). Completar. Osotu neban nere pagua oin dala urtebete. / Illara guztia osotutzia gura eban. / Etxaide nere adiskidiak euskera osotuan egin eban. (Zirik 5).
/ Denpora gutxin barruan liburu guztiak ahittu ziran. Osotuan egin biharragaittik ez ziran danak gusto-gustora geldittu. (Zirik 5s)
ospa. interj. Fuera, largo. Ik. alde. ospa egin. du ad. (TE). Desaparecer, escapar, largarse. Iges egin. / "Desaparecer subrepticiamente" (TE, 611).
Iñor konturatu baiño lehen, ospa eiñ eban. Ik. hanka egin, iges egin, keiana egin. ospatu, ospatze (ospatutze). 1 . ospatu, ospatze (ospatutze). du ad. (TE). Celebrar . Gabonak gurasuegaz ospatutzia gura neuke. / Dukiak gertau eban bere jauregixan haren osasuna ospatzeko, jai haundi bat. (Ibilt 486).
/ Kant. Ator, ator, mutil etxera / gaztainak zimelak jatera / Gabon gaba ospatutzeko / aitaren ta amaren ondoan...
2 . ospatu, ospatze (ospatutze). du ad. (OEH). Alabar, loar, elogiar, ponderar, glorificar. Nola bizi zaran aiskideren bat zerbidu gabe, hainbeste andrakume eder artian iñor ez dozula ospatzen. (Ibilt 475).
/ Ni bezelako gizakume apalak, ziur bai norbait ospatzen dabela, nahiz alperrik edo barre eraintzeko. (Ibilt 476).
ospel. iz. (TE). Sabañón. Bihatz txikiko ospelak estu hartzen nau. / Ospelentzat, onena baba-loria dala esaten dabe, udabarrixan agertzen dalako. / Orpoko ospela, gaiztuena eta luziena. ospelak ortozik. interj. ¡Sí hombre!; ¡que te creas tú eso! . Baitta zera be!
Ik. ártalak. ospittal (ospital, ospitxal) [ospitale]. iz. (TE). Hospital, clínica; residencia. Ospitalari "Eritegia" jarri zetsan izenez Diputaziñuak, baiña hobeto izango zan "Zahartegia" edo "Zaharteixa", zaharrendako dalako gehixenez. / Ospittala, lehelengo denboretan, Santiagora zoiazenentzat ostatua. / Lagun batak bestiari: --Uleixak (urliak), eukan dana laga jetsak ospittalari. --Zenbat? --Zortzi seme. (Zirik 109).
"El neologismo eritegia, con haberlo proclamado oficialmente en la rotulación de calles, no logró incorporarse al léxico común en Eibar" (TE, 418).
ospittalero. iz. (TE). Hospitalero, administrador del hospital. Txantoia, sasoi baten, ospittalerua. ostadar. iz. (TE). Arco iris. Ostadarran zazpi koloriak... Ez da Eibarko berbia: "Se conoce en Eibar por la literatura, no por el uso común" (TE, 612). ostalari. iz. (OEH). Mesonero, hostalero, posadero. Fraillia konturaturik, ostalarixak ez ebena bere aurka intenziño txarrik [...]. (Ibilt 462).
ostalde. iz. (TE). Ocaso, occidente, oeste, poniente. Ostaldia gorri-gorri dago, Bizkai guztia sutan balitz letz. Anton. sortalde. Ik. sartalde, arrasalde, mendebalde. |