sorgiñari. iz. (ETNO). Decoración asiento en báscula. Baskulian tablia edertzeko egitten dan dibujuari deitzen jako sorgiñarixa.
sorginkerixa [sorginkeria]. iz. (TE). Brujería; hechizo, encanto. Antxinako herri guztiak zittuen euren sorginkerixak. Ik. demoniokerixa. sorgor. adlag. (JSM). impasible, insensible; aletargado, -a, adormecido, -a; sordo, -a. Sentimendurik, emoziñorik, beldurrik, etab. azaleratu barik.
Itsasuari begira sorgor nenguan. sorki. iz. (TE). Rodete. "Buruan ipintzen dan bigungarrixa, edarria, otzaria edo beste zeozer gaiñian jarri ahal izateko" (ETNO). / "Lo que se pone en la cabeza para apoyar la herrada" (TE, 661).
Sorkixa eta otzara haundixakin ogi partitzen aritzen zan. Ik. edarra, otzara. sormin. iz. (TE). Dolor sordo, dolorcillo. Nun eban sormiña, hantxe zirrikatzen eban. / Baiña bizi deiñ artian bai sormiña izango dau haragixan. (PM, 32).
Ik. minsor. sorpresa (sospresa). iz. (NA). Sorpresa. Mutil txikixa dator?! honek hartu bihar dau sospresia laster!. sortalde (sorkalde). iz. (TE). Este, levante, oriente. Sortaldian egunsentixa agiri zan... / Joxio baserrixa, sortaldera begira. / Euskal jende artian, badira ule argi, begi urdiñ, ifarraldekuen letz azal zurixak, sortaldeko itsas epeletiko illunen onduan. / Sorkaldeko euskaldunak. (Zirik 6).
Anton. ostalde, sartalde. Ik. eguzkialde, eguteralde, goizalde. sortu, sortze (sortutze). 1 . sortu, sortze (sortutze). da/du ad. (TE). Engendrar, generar; crear; nacer, brotar; producir(se), originar(se). Zorionekuak zu sortu ziñuezan gurasuak. / Neri sortu jata nahastia... / Esan ezindako estuasunak sortutzia. / Plaentxiatarren aiñako zirikalaririk ezta (ez da) sortu Euskalerri guztian. (Zirik 94).
2 . sortu, sortze (sortutze). da/du ad. (TE). Perder agilidad, entumecer(se); entorpecer(se), agarrotar(se). Urtiegaz, oso sortu zan ha zan ibiltarixa. / Estututziakin, erroberia sortu dozu. / Ez zan bihar erroberia sortutzia, ezbada ze arintzia olixua einda. / Burpilla sortzia gura eban egur batekin estututa. sortzaldi. iz. (AN). Belaunaldixa.
Eta ezagutu deizuezela semien semien semiak hiru eta lau sortzaldittan. (Ibilt 428).
sosegau (soseau), sosegatze [sosegatu]. da/du ad. (TE). Sosegar(se), tranquilizar(se), calmar(se). Etxeko nausixan lau berbagaz sosegau zan. / Makilliak sosegau eban berebiziko onduen. / Kostau jakun bera sosegatzia, oker haren ondorian. / Sosega zaitez, parkatzen dizut. (In Zirik 95).
/ Horrenbeste ikusirik, sosegau eziñik sugarretan bizi zan. (Ibilt 484).
Ik. baketu. sosigu (sosegu) [sosegu]. iz. (TE). Tranquilidad, sosiego, calma. Hau da hartu dogun sosigua ha juatiakin! sosiguz [soseguz]. sosiguztu, sosiguzte (sosiguztutze). da/du ad. (TE). Volverse lento, pausar. Sosiguza bihurtu edo bihurtu erain.
Ordueri hain luziak erizten detset eze, erlojua sosiguztu dabela esango neuke. / Sosiguztizu makiña hori, ariñegi dabil ba. / Hobe izango litzake apur bat sosiguztia daroiazuzen gastuetan. / Sosiguztutzia errez eingo dogu. sosten. iz. (NA). Sujetador, sostén. Gero, guk oin sostenak daukauzen moruan, "sobrekorsa" ero ez dakit zer esaten etsen: hametik, hau estu-estu. Gero, berez urtetzen etsan hau estututakuan, eta gaiñera telia be gogor-gogorra.. sostor. izond. (TE). Pequeño,-a, menudo,-a; miserable. Txabola sostor baten bizi da basuan. Ik. txostor. sostropo (sastrapa, sostrapa, sastrapo). iz. (ETNO). Arbusto pequeño. Zuhaizka, sastrakia. JMEk bigarren esangura bat be jaso dau Bergaran: "Zuhaitza ebaki ondoren gelditzen dan ipurdia eta inguruan jaiotzen diran lakatzak".
Sosua (Xoxua) [Zozoa]. gatxiz. (TE). Sosua (apodo). Melitxon Sosua, akabatzaillerik onena.. / "Sosua" gatxizena, presisamente bere andrian [TE-n andrian] anai bati esaten zetsen "Sosua", "Xoxua": Xoxuanekuak, bai. Xoxuanekuak ziran famelixa bat, Arrizabalaga, bere andrian e, zera.. sotamanta. iz. (TE). Paliza. Lauren artian, sotamanta ederra emon zetsen. Gaur egunian, somanta entzuten da gehixago.
sozialismo. iz. (TE). Socialismo, ideología. Sozialismuak eskatzen dabena da kapitalen jabetasuna edo eskubidia ez deixala izan batak eta bestiak, ezbada ze soziedadiak; hau da, herri guztiak bat einda. Kapitala aitzen dabe sozialistak, gaur eguneko erara biharra edo lan eitteko bihar dan guztia: lurra, makiñak, eskuetarako dirua eta gei edo materixalak. sozialista. iz. / izond. (OEH). Socialista. Kartzelatik urtenbarri zan sozialista hórretariko batek. (Zirik 124).
|
Babesleak
