txatxarti. izond. (TE). Propenso a empequeñecer, propenso a no crecer. Txatxartzeko joeria daukana.
Guzurti, lapurti, txatxarti, uzkarti... Ez da erabiltzen eta T.Etxebarriak berak ez detsa sarrerarik egin.
txatxartu, txatxartze ( txatxartutze). da/du ad. (TE). Empequeñecer(se), reducir(se), disminuir(se), mermar(se). Zeozer txatxar bihurtu, gitxittu, laburtu; baitta norberan burua be.
Uretan sartu eta txatxartu ein jako soiñekua. / Apur bat txatxartizu gonia, luzegi daukazu ba. / Horretara pentsatzia, darabigun auzixa txatxartutzia da. / Hori esatia norberan burua txatxartzia da. Ik. txikittu. Txatxingua [Txatxingoa]. b. iz. (TE). Txatxingua (caserío). Eibarkua, Urki aldian euan. Txatxingo mutilzaharra. txepel. 
txepetxanak. iz. (TE). Nidada del reyezuelo. Txarako karabixan, urtero ziran txepetxanak. Ik. txepetx. txertatu (txertau), txertatze [txertatu]. du ad. (AN). Injertar. Txertatuak, Txertatzen: Gaztelaniaz agertzen da: Chertados, chertando (EOYE, 1498, 450. or. (JEL)).
txi-txi-txi. onomat. (ETNO). Rapidez [onomatopeya]. Bizkortasunana.
Umiak, batzuk dittuk kalmauaguak, guria dok nerbiosia eta txi-txi-txi-txi, jo-ta hanka egitten dau segiduan!. txiba. iz. (ETNO). Trompa, peonza. Ik. pospolin, tronpa. Gipuzkoa aldian ziba / txiba esaten da, Eibarren normalian tronpia.
txibato. iz. (ETNO). Molinera (Clitopilus prunulus). "Txibatua" esaten jetsagu, onguak nun dagozen esaten dabelako, txibatuan atzetik beti ongua agertzen dalako inguru berian. Mendira juan, bai? eta txibatua ikusi ezkero, egun batzuetara barriro buelta hara. Hantxe egongo dittuk, toki bardiñian onguak. txibixa (txibi(xa)) [txibia]. iz. (TE). Jibia, calamar, chipirón. Txibixatara urten dau Joxe Marik batelian. Ik. jibixa, txipiroi. Hiztunen arabera amaierako -a berezkua da edo ez.
txik. onomat. (ETNO). Cuidadosamente [onomatopeya]. Badakitt hori, 'i'xari eta, azentua: azentua, txik! / Goittiberan bi be bai!; baiña, indibiduala. Tabla bat, halan, jartzeko; beste bi, halan, burpilla erabiltzeko. Eta burpilla zan rodamento bat, eta hankekin, txik! dzik! erabiltzen zan. txik-txak. onomat. (ETNO). Rapidez [onomatopeya], facilidad con que se hacen las cosas [onomatopeya]. Txikittasuna, bizkortasuna zeozer egitterakuan.
Txik-txak egitten ziran azauak. Txiki. gatxiz. (TE). Txiki (apodo); Chiquito (apodo). Galdos-Txiki, gure eskolako laguna. / Azpiri, Eibarko Txikixa, pelotari haundixa, eta esaten eben letz, haundiña. txiki. 1 . txiki. izond. (TE). Pequeño,-a. Anton Baltzen asto txikixak, uezabak beste edo gehixago ekixan Eibarko barri. / Hori bai hori gizona ta ez hi, txiki ziztriñori! (Zirik 90).
/ Beti izan naiz jatun txikixa. (Zirik 102).
2 . txiki. iz. (NA). Niño,-a, crío,-a. Goixian juan dia kalera, eta gaur gurian be faltia txikixana! txiki-txiki egin. esap. (TE). Triturar, desmenuzar . "Reducir a partículas una cosa" (TE, 691).
Harrapatzen bahaut, txiki-txiki eingo haut. txikin (txikixen) [txikien]. izond. (TE). El / la menor, el/la más pequeño,-a. Gehixentasun markia dauka. / "Superlativo irregular de pequeño, el menor" (TE, 690).
Txikiñak be, beretako laiñ irabazten dau. Mugatuan: txíkiña (txíkixena).
txikirrin (txipirrin). izond. (TE). Diminutivo de pequeño,-a, chiquitín,-ina. Txiki-n diminutibua.
Neska batek umia eiñ ei eban, baiña... txiki-txikirriña. / Tanboliña, txikirriña, pitxiña, tartakariña, luzekiña, Iturriño. |
Babesleak
