tramankulua © Jaione Isazelaia tramankulu (tramanku). iz. (TE). Aparato, artefacto, máquina. Tresna edo aparatu haundi eta trauskil txamarra.  "Se dice en sentido de voluminoso y elemental" (TE, 680). Egurengo baserrixan iñun ez lako tramankua daukat ikusitta. / Tertzioko tramankulua gertau dozu agorrerako. / Etxian dakaun makiña baten jartzen dau: "Artoa eta garia eixotzeko tramankulua". tranbil (tronbill). iz. (ETNO). Rulo apisonador, rodillo, molón de labranza. "Tronbilla" be bai, "tranbilla" be bai. "Tranbilla" esaten jakon soluan erpillak zapaltzeko ibiltten zanari; alper-harrixa porlanezkua izaten dan moduan, egurrezkuak izeten ziran, haundixak. Ik. alper-harri. trangia © Jaione Isazelaia tranga. iz. (ETNO). Tascador, macla. Liñuari azala kendu eta barruko mintza (harixa egitteko erabiliko dana) etaratzeko egurrezko erramintta haundixa. Artazi haundi itxuria dauka. trangadera (tangadera). iz. (TE). Tocho, tronco de madera sobre el que se trabaja con el hacha; tajo, cilindro de madera. "Tronco de madera sobre el que se trabaja con el hacha, para que ésta no se melle" (TE, 669). Kaxagintzan, tangaderia bihar izaten da. / Kaxagin guztiak eben trangaderia eta aizkoria euren lanerako. / Aizkoriakin ez eik ezer txikittu trangadera gaiñian izan ezik. liñua trangetan © Oñatiko Liburutegiko taldea trangau, trangatze. du ad. (ETNO). Tascar. Trangiaz liñua jo, mintza etaratzeko. trankil. 1 . trankil. izond. Tranquilo,-a, calmoso,-a, apacible. Tenplaua, patxadazkua. Urdurixa baiño hobe trankilla, jende aurrian berba egitteko. Ik. bakerako, baketsu, nasai, mantso, tenplau. 2 . trankil. adlag. Tranquilamente, con calma. Patxadaz, tenplau. Barri txarrak be trankil hartzen dakixana da, tenplaua. / Trankil asko dirijidu eban gure herriko bandia. (Zirik 105). Ik. patxadaz, tenplau. trankildu, trankiltze. da/du ad. (OEH). Tranquilizar(se), calmar(se). Bestiorrek laster trankildu eban esanaz. (Zirik 44). tranpa. 1 . tranpa. iz. (OEH). Trampilla, abertura practicada en el piso o tejado. --Iberdueroko ispetoria naiz eta atia zabaldizu. --Ba, pixkatian itxaizu, tranpia kendu bihot (bihar dot) eta. (Zirik 121). Ik. tranpa-zulo. 2 . tranpa. iz. (UD). Trampa, engaño, treta. Konsegiduko dabie handik edo hemendik, nahiz da tranpa ta abar, euren asmua betetzia. (Zirik 23). / Ezeizu tranparik eiñ. 3 . tranpa. iz. (OEH). Trampa, artilugio para cazar, para atrapar. Mutikotan tranpekin ibiltzen giñan txorittan. / Txorixa, ezkontziakin majo harrapau hinduen tranpan. (Zirik 76). tranpa-zulo. iz. (OEH). Trampilla, abertura practicada en el piso o tejado. Jausi zan tranpa-zulotik kortako simaur artera. (Zirik 121). Ik. tranpa. tranpan. adlag. (OEH). Haciendo trampas; en la trampa; engañando, engañosamente. Bai ete? erantzun zetsan Matxinek barrez-barrez, tranpan harrapau ebala pentsaurik. (Zirik 109). tranpetan. adlag. (OEH). Haciendo trampas, trampeando. Gure neskatillia tranpetan dabil. / Diabruori halakuori; berriz be tranpetan harrapau haut. trapu. 1 . trapu (drapu, drapo). iz. (TE). Trapo. Aberatsak bazterrera botatzen daben trapua, pobrien jantzigarrixa sarri. / Trapu batekin hartu detse batelari ein jakon eregixa. / Han etorren Txorokilla trapu baltz batekin matrallia lotuta. (Zirik 127). / Esr. Lamain pupua eta lauzin trapua. / Esr. Lamain pupua eta dukatan trapua. 2 . trapu. izond. (TE). Tramposo,-a y de mala fe. Jokolarixak baiño trapu haundixagua. tratante. iz. (NA). Tratante de ganado. Ganauak saldu eta erosi egitten dabena, basarrittarrarekin tratua egitten dabena. Ik. txarridun, ganaudun. tratau, tratatze [tratatu]. 1 . tratau, tratatze [tratatu]. du ad. (OEH). Tratar de, dirigirse con un determinado tratamiento. Hire semiari berbetarako edukaziño pixkat emon bihar detsak; ze, hikan tratatzen najok eta. (Zirik 78). 2 . tratau, tratatze [tratatu]. du ad. (OEH). Tratarse, relacionarse. Akordauko da txarrauekin tratatutakuan. (In Zirik 124). tratu. 1 . tratu. iz. (TE). Comercio, negocio, trato compra-venta; trato, acuerdo. Traturako asko balio daben andria hartu eban, eta ondo juan jakue dendiakin. / Madrilera juan ei ziran tratu kontuko biaje batera. (Zirik 10). / Guk tratua holan jaukagu einda, alkarren komenentzietara. (Zirik 32). / Eiñ genduan tratua haustiagaz ekarri detsut heriotza tristia. (Ibilt 489). 2 . tratu. iz. (NA). Género de la huerta para vender en la plaza. Bedarrak ero idiak ero; gero handik etorri eta tratua batu! gitxi ero asko... 3 . tratu. iz. Trato, modo de tratar; maltrato; esfuerzo. Ze moduzko tratua emon dotsue Frantzia aldian? / Makiñatxobat bada gure herrixan tratu txarrak jaso dittuana. / Sorgiñ gaiztuak tratu txarrian erebixelako zurkatxa sarturik arimian barruraiñok. (Ibilt 467). / Ezkaillu apur batzuek hartzeko, holako tratua hartu bihar hebala jakin izan baneu, ez neuan ezer esango. Ze, zargu-ezkailluen lekuan plumunixia hartu bihok (bihar dok). (Zirik 36). 4 . tratu. iz. (OEH). Relación, trato. Hartuemona. Tratu onekua da. / Nik eztaukat (ez daukat) traturik horrekin. / Tratuan oso andra korrientia da. / Tratu honen gorabehera guztiak neri aurraz kontu emotekotan. (Ibilt 457). tratua egin. esap. (TE). Hacer un trato, cerrar un trato. Eskopetia hartu eta ehitzan eiñaz, Gollibarrerutz urten dau, txahal baten tratua eitteko asmuan baserri baten. tratuan. adlag. (OEH). Negociando, comerciando, tratando. Biajante bat euan dendarixakin tratuan. (Zirik 114). / Denpora askuan tratuan ibilitta gero etziran (ez ziran)  konpondu. tratulari. iz. (TE). Tratante, mercader,-a. Ferixarik ferixa, tratulari dabil lau zartain zaharregaz. / Hónek katalanok, izan be, jaiotzatik dira tratulari aproposak. (Zirik 115). traza. iz. (TE). Parecido, semejanza. Zeiñen trazia dauka gizon horrek? / Gauzeri trazia emotia erreza; espiritua ezartzia gatxa. Ik. antz, irudi, itxura, tajura. trebe. izond. (OEH). Diestro,-a, experimentado,-a. Jan kontu horretarako trebia zan, beti zan mahairako prest. (Zirik 70). treberia © Jaione Isazelaia trebera. iz. (ETNO). Trébede. Sutan lapikuak jartzeko euskarrixa. Lapikuak eta ontzixak beheko-suan ipintzeko erabiltzen dan burdiñazko trepetxua. Hanka bakua izan leike (laratzian esegitzeko) edo hankaduna. Ik. neskame.  Eibarren trebera berbiau da gehixen erabiltzen dana, neskame baiño gehixago. trebetasun. iz. (OEH). Destreza. Ta, alkarren bertsolaritzarako trebetasuna goratzen hasi ziran batian hara zertaraiño heldu ziran. (Zirik 98). trefiladora. iz. (ETNO). Trefiladora especial para hilo de oro. Urredunak urre-harixa egitteko erabiltzen eban makiñia. Trefilatzeko makiña haundixen eredua hartu eta geuretako espezial egindako trefiladora txikixa erabilli izan dogu urre-harixa egitteko. Hilerak diamantezkuak ziran eta Suizatik ekartzen genduzen lehen; gero, Barzelonatik. Ik. suberatu, terraja, trefilau. trefilau, trefilatze. du ad. Trefilar. Harixa tiratu; alanbria egin. Ik. suberatu, terraja, trefiladora. treku. izond. (TE). Terco,-a, obstinado,-a, tozudo,-a, cabezón,-ona. Astua bezela, treku amorratua. / txirtxil trekua. (Ibilt 213). Ik. beria-eitteko, burugogor, temoso, egoskor, setati, setatsu.

ta takillatxo tango tarrua joten teilla tenedor testigu tipirri-taparra tititsu tontotu tortoillo tramankulu tremes tripasare tronpa tunante Txakarra txalopeta txanpon txapelzuri txarridun txatxarti txikita tximinixako kate txinget txir txirringa txistada txixa Txonta txorrotu txuntxur