txir. onomat. (ETNO). Sonido que producen los niños al orinar. Umiak, mutikuak, txixa egittia. Han! txiirrr! txixa egitten hasten diranian... txiri-txiri. adlag. (TE). Poco a poco, despacio pero sin parar. Oiñez poliki ibili baiña geldittu barik (ETNO). / Astiro-astiro (AN). Banoia txiri-txiri, txara txikira txoritxara. / Behin batian nindoiala, txiri-txiri txoritxara, Txara txikittik berihala... (Ibilt 245). txiribiri (txibiri, txirbil). iz. (TE). Viruta. Erraminttian bittartez harrotzen dan materixal-zatixa; egurrana edo metalana.  Anton arotzanetik ekarrizuz txiribiri batzuk, sua ixotu deigun.. / Txiribirixak eruatera noiz etorri bihar haiz? / Gure taillarrian, zapatuetan txandaka egitten juagu zeiñek atara txiribirixak. / Hori txiribirixori ez dok egurrana, burdiñiana baiño. / Txatarretara juan dittuk txirbil pilla guztiak. Ik. zerrauts, txirilora.  Txíribiríxa(k) esaten da.  txirikil (txirikilla). iz. (TE). Calderón, toña, tala [juego de niños]; palo menor, cambocho. "Palo menor en el juego rústico de los palos" (TE, 695). Asko ardura eban gauzia, txirikilletan, txirikilla urriñ ataratzia. / Makilla bat izeten zan holako tamaiñokua ta txirikilla txikixa; txirikillia txiki-txikixa ta punta zorrotza. Makillia hartu eskuan eta txirikillia, lurrian daguan txirikillia puntan jo, ta harek salto eitten eban. Ta gora igotzen airian zoiala barriro makilliari jotzen jakon, ta juten zan ez dakit noraiño; "tapa!" emon ta urriñera bota. Ta gero handittik barriro. Gero ha ipintzen zan holan leku baten, porejeplo hau baiño altuaua, ezta? Punta bat alturan ipiñi ta bestia behian, ta txirikillia han azpittik pasau bihar; txirikillia hartzen zan ta "da!", bestekaldera. txirikilletan egin (txirikillian egin). esap. (TE). Jugar al calderón. "Makilla handi batekin, alde bietan punta zorrotza duen makilatxo bat jo egiten da, ondoren airean bueltaka dagoela, makila horrekin jo eta ahal denik eta urrutien jaurtitzen da" (EEE, 146). / "Juego rústico de los palos" (TE, 695). Garizuman, baserriko jolas bat zan -dantzarik eitten ez zan partetik-, txirikilletan eittia. txirikin. iz. (ETNO). Tenazas grandes de ferrería. Agoia mogitzeko kurrikak edo tenazak. Burdiñoletako berbia da. Ataratzen dabe (agoia) sutegittik agirira, ez izerdi-tanta eta bero asko bota baga. Botatzen dabe behera eta txirikiña edo burdinkato bat iratsirik (txirikiñakin helduta) daroie gabipera. Ik. burdinkato, orrikak, kurrikak. txirilora (txirlora) [txirlora]. iz. (TE). Viruta. Txiribirixa da zepilluak etaratzen dabena, zerrautsa barik, honako planua, haundixaua. Kalian "txirloria" be esaten jakon. / Zura ona bada, txirilorak hobiak. Ik. zerrauts, txiribiri. txirin-txirin. onomat. (ETNO). Sin prisa pero sin pausa, continuadamente, sin descanso. Biharrian jardun, poliki baiña geldittu barik. Arratsalde osuan nabil txirin-txirin geldittu barik. txiripa. iz. (TE). Chiripa, casualidad; fortuna, suerte. "Favor del azar" (TE, 695). Txiripa haundiko gizona izan zan beti jokuan.  "Muy usado en Eibar" (TE, 695). txiriposo. izlag. (AN). Afortunado,-a, suertudo,-a. Suertetsua, suertosua. [...] txiriposuen artian txiripaz eiñ ninduzulako! (Ibilt 26). Ik. potroso, suertoso, suertetsu. paseko txirixua © Migel Mari Elosegi txirixo. iz. (TE). Mosquitero (Phylloscopus sp.). "Especie ornitológica del país" (TE, 695). Neguan txirixua baiño tristiago bizi zan. Txirixo-kale [Txirio-Kale /Txiriokale]. l. iz. (TE). Txirio-Kale. "Calle de viejas artesanías en Eibar" (TE, 695). Txirixo-kalian bizi giñan txikittan. txirla. 1 . txirla. iz. (TE). Concha, molusco. "Tipo de los moluscos" (TE, 695). Txirlak, era askotarakuak dira uretan eta legorrian. / Txirlia batzia itsas onduan, mariabehera danian, jolas politxetarikua. 2 . txirla. iz. (TE). Almeja, chirla. txirlazko. izlag. (TE). Nacáreo,-a, de nácar. Txirlazko domiñia zeroian paparrian. Ik. nakar. txirlo. iz. (TE). Birlo, bolo. Boleta-jokuan zutiñik jartzen diran zurezko pieza bakotxa. Hiru txirluak aurrian eruaten zittuan bola bakotxian, Matxariko bolatokixan. Ik. birlo.  Eibarren txirlo erabiltzen da normalian. txirr. onomat. (NA). Orinar [onomatopeya]. Umiena esaten da gehixen bat. Ume txikixak, han! txirrrrr! txixa eitten hasten dianian... orduantxe eoten dia salauak, bai.... txirri-txirri. onomat. (ETNO). Sonido que produce la rueca [onomatopeya]. Goruan zaratia. "Txirri-txirri" badabil gure ama goruetan!. bergarako udaletxeko txingia © Jaione Isazelaia txirrika. iz. (TE). Argolla. Lehenago, batian eta bestian ziran txirrikak, kalerik kaleko zezenan sokia lotzeko. txirrinbola. 1 . txirrinbola (txirrindola, txirringola, txirrinkola). iz. (TE). Aro, llanta. "Beste gauza batzuen artian, jolaserako uztai handixak. Eurekin jolasten zan, txirrinboletan egitten zan: zutiñik eta bueltaka eruan bihar izaten zan txirrinbolia, lurrera jausi barik" (ETNO). / Pieza circular y plana, de madera, metal u otra materia. Txirrinbolian jarraixan antxitxiketan zoiala aurreruzka jausi zan. / Zurezko txirrindolia neban nik. / Zelako katia halako txirrinbolia. / Umetan ni be ibiltzen nitzuan txirrinboletan. 2 . txirrinbola (txirrindola, txirringola). iz. (ETNO). Rueda de bicicleta. Bizikleta burpillen metalezko eraztun haundixa. Jolaserako zurezkuak zein burdiñazkuak erabiltzen ziran. Zelako katia halako txirrinbolia. / Beistegik bizikleta-txirrinbolak egitteko makiña barrixa ekarri jok. txirrindara. iz. (NA). Timbrazo, vibración. Zatozenian jo telefonotik txirrindara bat. txirrindula. iz. (ETNO). Bicicleta. Ik. belozipedo.

ta takillatxo tango tarrua joten teilla tenedor testigu tipirri-taparra tititsu tontotu tortoillo tramankulu tremes tripasare tronpa tunante Txakarra txalopeta txanpon txapelzuri txarridun txatxarti txikita tximinixako kate txinget txir txirringa txistada txixa Txonta txorrotu txuntxur