Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
lista. iz. (OEH). Lista, relación. Han dakadan listia ikusiko juat eta Sanjuanetan konbidau ninduen eibartar guztieri pasauko jetset konbitta. (Zirik 51).
listopasau. izond. (NA). Que se pasa de listo,-a, listillo,-a. Oin daoz, bueno! listo asko; eta asko, listo-pasauak dare gaiñera! Badakizu zer dan listo-pasaua?! ba haxe! eta jakiñ ez asko...
listotxori. izond. (NA). Espabilado,-a; listo,-a; vivo,-a. Brometan esaten da batonbat argixa dala esateko. Anton. tontopalo.
literatura. iz. (OEH). Literatura. Munduko literaturan. (Ibilt 453). / Literatura ejerzizio bat. (Ibilt 453).
lits. iz. (TE). Pelusa; tamo. Litsaz beteta daroiazu soiñekua.
litxarrerixa (letxarrerixa) [litxarreria]. iz. (TE). Golosina. Premiña barik jaten diran gauza gozuak. Ez eban goserik, letxarrerixen guria baiño. / Ez eukan jateko gogorik litxarrerixak baiño.
litxarrero,-a (letxarrero,-a) [litxarrero]. izond. (TE). Goloso,-a. Litxarrerixak jaten ibiltzen dana. Letxarrerua danetik, ez dauka jateko ordurik.
lixar [lizar].
© Jaione Isazelaia
© Jaione Isazelaia
1 . lixar (lexar, lizar) [lizar]. iz. (TE). Fresno (Fraxinus excelsior). Lixar makilliagaz eitten genduan frantxuleta. / Lixarra erremintta kertenetarako da ona, bai. Sega-kertenak, eta... baitta zerak egitteko be, esku-erreminttak: trintxak, epaikixak....   Toponimixan, Lixarreta basua dago Arrate baiño beherago. / "1390ean Akondian bertan izan zan guduaren inguruko kantuaren hasieria: Acundia, lejarr(aga) lejarbaga... [Ibargüen-Cachopin, kronika]" (AN).
2 . lixar. izond. (ETNO). Árbol salvaje sin desmochar. Iñausi bako arbolia, mendikua. Ik. basa-.
lixardi [lizardi]. iz. (TE). Fresnedo. Beheko errekatxuko lixardixan dauka txabolia.  Apelliduetan, Lejardi eta Lizardi forman agiri da (TE, 529).
lixiba (lexiba). iz. (TE). Colada. Aste honetan lixibia dogu. / Tiñaku bat aukeratu bihar destazu, lexibia eitteko. / Lexibian ondoren, zapixak euzkittara atara, eta gero izarak tolostu.
lixi-poto. iz. (ETNO). Tina para hacer la colada. Lixibia egitteko erabiltzen zan ontzixa. Ik. tiña, lixibontzi.
lixiaska. iz. (ETNO). Desagüe para la colada; pilón para hacer la colada.
lixibarri. iz. (ETNO). Piedra para limpiar la ropa. Piedra sobre la que antiguamente se aclaraba la colada. Lehenago etxietan egoten zan lixiba-harrixa, sukalde baztarrian. / Hori da lixibarrixa, bai... Lehenago etxe askotan izaten ziran holakuak!.
lixibia egin [lixiba egin]. du ad. (TE). Hacer la colada, lavar la ropa. Lixibia hillero eitten zan gitxienez. Ik. jabonaduria egin, lixibia egosi, lixibia jo, laskittu.
lixibia egosi [lixiba egosi]. du ad. (TE). Cocer la colada, macerar la colada. Lixibia egosten zan su-hautsakin eta erremuagaz. Ik. lixibia egin, lixibia jo.
lixibia jo [lixiba jo]. du ad. (TE). Restregar y aclarar las ropas de la colada. "Aclarar las ropas de la colada en la corriente del río" (TE, 529). Errekan ez eze, etxeko askan be egitten zan. Ik. jabonaduria egin, lixibia egin, lixibia egosi, zapixak jo, laskittu.
lixibontzi. iz. (ETNO). Tina para hacer la colada. Lixibia egitteko erabiltzen zan ontzixa. Ik. tiña, lixi-poto.
lixibera. iz. (TE). Lavandera. "Mujer que se dedicaba a hacer coladas" (TE, 529). Besterik ezian, lixibera eitten eban, nahiz da goizian bostetarako errekara jatxi zapixak joteko. Ik. garbigille.
lixo [liso]. izond. (TE). Liso,-a, sencillo,-a, plano,-a. Kolore bakarrekua, bardiña, laua; kizkurrik bakua, leuna. Soiñeku lixo-lixua erabiltzen dau beti.
lixotasun [lisotasun]. iz. (TE). Tersura, suavidad, delicadez, finura. Haren azalan lixotasuna zan aingeruena lakua.
lixotu, lixotze (lixotutze) [lisatu].
1 . lixotu, lixotze ( lixotutze) [lisotu]. du ad. (TE). Suavizar; estirar, dar tersura. Azala lixotutzeko milla botika dittuzu gaur.
2 . lixotu, lixotze ( lixotutze) [lisotu]. du ad. (TE). Alisar, allanar; pulir. Galipotagaz bidiak lixotzia asmau eben gero. / Dultzitzailliak kañoia harira lixotutzia dau bere zeregiña.
lizentzia. iz. (OEH). Licencia, autorización, permiso. Peskarako lizentziarik badaukak? (Zirik 14).
lizun.
1 . lizun. iz. (TE). Moho. Euzkixa urrindik dabillen lekuan, lizuna hurretik.
2 . lizun. izond. (OEH). Mohoso; sucio.
3 . lizun. izond. (TE). Indecente, obsceno,-a, lujurioso,-a. Lagun urde bixak tabernan bat eiñ ebenian, gabeko barri lizunegaz jardutzeko. (Ibilt 458).
Lizundia. l. iz. (ETZ). Lizundia (lugar). Lizundiatarrak badira gure artian.
lizundu, lizuntze ( lizundutze). da/du ad. (TE). Enmohecer(se). Egualdi busti zatar honegaz lizundu ein jakuz urdaixak. / Bustitasunak dakar gauzak lizundutzia. / Noixian behiñ urteizu euzkixa hartzera, ez badozu gura etxezuluan lizuntzia.
lizunkerixa [lizunkeria]. iz. (TE). Obscenidad; grosería; lascivia, lujuria, deshonestidad. Makiña bat lizunkerixa ikusten da gaur zinian. / Aitzen emon gurarik bere lizunkerixia. (Ibilt 479). Ik. lohikerixa.
lizunkizun. iz. (AN). Lascivia. Ik. lizunkerixa.  (Ibilt  206).