lehengusiña [lehengusina]. iz. (TE). Prima. Lehengusiñak, legian behian, ezkondu laikez lengusuegaz.  Eibarren arruntak dira lehengusu / lehengusiña berbak. lehengusu (lehengosu). iz. (TE). Primo carnal. Lehengusuak dira gure osaben eta izekuen semiak. Ik. iztar-lehengusu. lehengusu txiki. iz. (TE). Primo segundo; primo lejano. Gurasuen lehengusuen seme-alabak (ETNO). / "Primos en segundo y tercer grado" (TE, 523). Iztar-lehengusuak eta lehengusu txikixak dittugu herri hartan. lehenian. adlag. (TE). En lo de antes, en lo mismo de antes; en sus trece. Nahi dana gertauta be, gu lehenian. lehenian egon [lehenean egon]. da ad. (TE). Mantenerse en sus trece; reafirmarse, no transigir. Lehenguari eutsi. / "Estar en lo de antes" (TE, 523). Alperrik esango dabe nahi dana, ni beti lehenian nago. lehertu, lehertze. da/du ad. (OEH). Reventar, explotar. Amaiñ emoteko bere lehertu biharreko hilletiari. (Ibilt 487). Ik. errementau. leixal [leial]. izond. (TE). Leal, fiel. Aitta ondrauan seme leixala. / Aiskide ixilla leixala nebalakuan... (Ibilt 487). / Hain naizela leixala zure legera. (Ibilt 480). leixaltasun [leialtasun]. iz. (TE). Lealtad; fidelidad. Aingeruetatiko batzuk, harrotuta, zor eben leixaltasuna ahazturik, Betikuan aurka jaso ziran. / Ez (da) iñor hari detsaran leixaltasunetik alde eraiñgo lestakianik. (Ibilt 477). / [Dukiak] Zaldun jatorrari be hainbeste gura zetsanetik, eta honen leixaltasuna hain probauta eukanez, ezin eban sinistu emaztiak ziñuana egixa izan zeikianik. (Ibilt 479). saieterak © Jaione Isazelaia leixo (leiho). iz. (TE). Ventana (pequeña); saetera. Txaboletan bizi ziranen leihua, eta katedraletako bentanadi ikusgarrixak, espiritu baten obria. Ik. bentana.  Orokorrian bentana erabiltzen da, baiña antxiñako leiho txikixak adierazteko erabiltzen da berba hau, esate baterako basarri, korta eta torretxien leiho txikixak (ETNO). / Ez da Eibarko berbia: "En Eibar, comunmente se dice la voz romance, con olvido de la propia" (TE, 521); "perdida en Eibar" (TE, 240). leka. 1 . leka. iz. (TE). Judía verde, vaina (Phaseolus vulgaris). Lekak, patategaz eta orixo nahikuagaz, afari-lege ederra. 2 . leka. iz. (TE). Cápsula, vaina. "Cápsula de las papilionáceas" (TE, 521). Zugatz honek lekia emoten dau. leka-haritsu. iz. (TE). Vaina fibrosa, vaina con hilo. "Vainitas con fibra leñosa" (TE, 521). Gaur ekarri dozuna, leka-haritsua. leka-salda. iz. (TE). Caldo de vaina. Hasierarako, leka-saldia. lekatako. iz. (ETNO). Delantal para recogida de vainas. Ortu, solo eta arboletako gauzia batzeko amantala: lekak, babak, sagarrak... (ETNO) . / "Llamase así por analogía á la saya algo remangada, que gastan las mujeres al recoger vainas" (AZ, 694).  Azkuek Eibarren jasoa. lekaixo [lekaio]. iz. (ETNO). Grito de alegría típica de fiestas, romerías y celebraciones. Trikitrixa joterakuan botatzen dan oihua. Ik. auji, ujuju, zantzo, irrintzi. leku. 1 . leku. iz. (TE). Lugar, sitio, paraje. Pelotalekua eta bolatokixa, alkarren onduan ziran Eibarren. / Lezeta, leiza lekua; Elorreta, elorra ugari izango zan lekua; Arrieta, "pedrera". / Hori ez hemen. Okerreko lekura jo dok. (Zirik 88). / Sartu zan geixo bat medikuaren konsulta-lekuan. (Zirik 102). Ik. lekutako, lekutan, lekutara, lekutatik, toki. 2 . leku. iz. (OEH). Sitio, cabida. Txakur honentzako lain leku ba ete dozun. (Zirik 118). leku emon [leku eman]. du ad. (TE). Consentir, permitir. Zeuk leku emon detsazu lotsagabe bat izan deiñ. / Neurtu zetsan bizkarra [...] ogerako haren suak zihero amatauta lagarik, lekurik emon gabe benetako makillalarixa zeiñ zan igartzeko. (Ibilt 464). lekua egin. du ad.-esap. (OEH). Hacer sitio, dar paso a. Ha sartzeko lekua eingo bazan, euretariko batek urten bihar izaten ei eban. (Zirik 105). lekuan. adlag.-postp. (OEH). En vez (de), en lugar (de). Giltzan lekuan puruakin habil barren. (Zirik 38). / Baiña emaztia, meskamiagaz alkar aittuta, aurrez jarri zan honen lekuan. (Ibilt 457). lekuko. iz. (JSM). Testigo. Ik. testigu. lekutako. izlag. (TE). Enfático denotando lejanía; ¡de bien lejos!. Urrintasuna nabarmentzeko. Lekutakua ekarri dozu emaztia! Ik. leku. lekutan. interj. (TE). ¡Qué lejos!, ¡cuán lejos!, lejísimos. Lekutan zabiz haren billa! Ik. leku. lekutara. interj. (TE). ¡A qué extremo!; ¡qué lejos!. Lekutara jo dau atzoko harroputz honek! Ik. leku. lekutatik. interj. (TE). ¡De qué lejos!, ¡de cuán lejos!. Lekutatik dator zoro haundi hori! Ik. leku. lelo,-a. izond. (TE). Atontado,-a, lelo,-a, lerdo,-a, embobado,-a, tonto,-a. Zegozer zalakuan zan ha lelia. / Zegozer zalakuan eguan ha lelua! / Inguruan azaltzen diran lelo arpegidun guztiak neuk pillatuko jittuat. (Zirik 44).  "Lelia califica a la hembra, Lelua al varón, y así todos los derivados" (TE, 522). lelo-usain. iz. (TE). Bobería, tontería. Lelo-usaiña badarabizu behintzat! Ik. lelokerixa. lelokerixa [lelokeria]. iz. (TE). Tontería, bobería, memez, insustancialidad. Zuk oiñ esan dozun gauzia, lelokerixia. lelotasun. iz. (TE). Tontería, bobería, memez, imbecilidad. Gurasuengandik dakar bere lelotasuna. lepagorri. iz. (ETNO). Gallinas y pollos, de tipo rojizo. Oillasko batzuk dia lepagorrixak, beste batzuei "lepaondua" esaten jakue.

laba laga lakar landazabal lapurreta Larregi jakin lasto launaka laztasun lehengusiña lepaka leuntzaille lijauts lista lizununa loiña loratza lotsor lurmen luzetasun