lasto. iz. (TE). Paja. Puzpilluak eitten zan lasto bategaz. iñon begixan lastua ikusi (iñon bizkarrian lastua ikusi). esap. Ver la paja en el ojo ajeno. Esr. Oin dala bi milla urte bezela, iñon begixan lastua ikusi eta habia ez norberanian.
lasta-moltso [lasto-moltso]. iz. (TE). Montón de paja, pila de paja. Atai aurreko lasta-moltsua tolostu biharra dogu, ez deiñ alperrik galdu. lasta-zehe. iz. (ETNO). Paja troceada. lasto huts. iz. (TE). Pura paja, sin contenido sustancial . Mamiñik bakua, hutsa.
Frai Gerundion gaurko jarduna, lasto hutsa. lata. iz. (ETNO). Lata, tablón, base del tejado. Teillatuan kasuan, kapirixo gaiñian josten dan ohola. Teillatuan egurrezko lurra, berorren gaiñian teillak ipintzeko.
Ik. goixaga, kapirixo, gaillurraga, arlata. latin. iz. (OEH). Latín. Hasi zan deika frailliorri hizkuntzan diran hitz gogor [...] guztiak esanaz; eta honek oratu gura izan zetsanian bere latiñak esateko, hazka [...] apurtu bihar eban fraille gizajua. (Ibilt 465).
Pluralian: latiñak.
latz. 1 . latz. izond. (TE). áspero,-a ; rugoso,-a ; basto,-a. "Zimurrez, pikorrez, urtenunez betia dagualako ikumenari zakarra egitten jakon gaiñazala" (ETNO).
Harri-lando hau, latza laga dau hargiñak. / Iño! latza dagok hau. Pasaixok lizpapela, materixal hau oso latza dagok eta. / Hori hortzori motza darabik eta jan eziñik bihar gitxiago egitten diharduk; gaiñera piezak be latz-latz lagatzen jittuk. / Artia ez; artia latza da, bastua, behixari emoteko: jan be ez dau eitten eta!.
/ Lizpapel latza ta leuna daukaguz. (Zirik 115).
Ik. lakar, larri. 2 . latz. izond. Duro,-a, difícil; terrible. Gozua ez dana, gogorra; itzala.
Bizimodu latza harek izan dabena.
/ Golpe latza hartu eban muturrez aurrera jausitta.
Ik. baltz, itzal, gogor. sorgin-orrazixa baiño latzagua. (EEE). Más áspero,-a que el cardo. Oso latza edo takarra.
Sorgin-orratzixa baiño latzagua zan ha andrakumia.
Ik. sorgin-orrazi. latz-bedar. iz. (ETNO). Especie floral. Izena jaso dogu baiña ezin izan dogu seguru jakin ze bedarri dagokixon. Biharbada berruari.
latzuna (latzune) [lazgune]. iz. (TE). Aspereza, rugosidad. Esaixok akabatzailliari, latzune hau legundu deixola bihar dan moduan pieza honi. 1 . lau. 1 . lau. zenbtz. (TE). Cuatro. Numero kardinala da.
Zeru azpiko lau kantoiak. / "Bittan", "hirutan", "lautan" da esatia beste "bi, hiru eta lau bidar". / Lau arruara ezta eritxi lehendabiziko txerria. (in Zirik 60).
/ Pernando, farolpian lau hankan gaiñian makurtuta ebillen da serenuak [...] esan zetsan. (Zirik 53).
/ Lau pelota etortzen jatazen da nahi tta nahi ez lauretarikoren bat azertatzen najuan. (Zirik 30).
Ik. hiru, bat bi hiru eta lau. Lau zenbakixa izan da beti (ez hirua) Eibarren jolasetan eta jokuetan hasieria
emoteko erabili izan dogun oiñarrizko numerua, baiña ez jokuetan
bakarrik, lan edo biharrian be bai.
lau hankan. adlag. (NA). A cuatro patas, gateando. Umiak lau-hankan ikesi dau. Ik. lau oiñian. Hauxe da erabiltzen dana, ez sinonimua. lau librako ogixa egin [lau librako ogia]. esap. (EEE). Konparazioa da, gauza bat aurrera ataratzia zaila edo astuna dala adierazteko (EEE, 46).
Holako semiak mundura ekartzia baiño lau librako ogixa eittia be hobe dok. (Zirik 41). Ik. lauko ogi, lauko. lau oiñian [lau oinean]. adlag. (TE). A cuatro patas. Ondiok lau oiñian dabiz han aurrenenguak. / Urten eban lauoñian erruki eske Jaungoikuan izenian. (Ibilt 462).
Ik. lau hankan. Lau hankan arruntagua da, geixago erabiltzen da.
2 . lau. 2 . lau. adlag. (TE). Llano, llanamente. Beizuko Zabaletik aurrera, lau dozu bidia. / Behiñ Urkiolara ezkerik, lau-lau dozu Otxandixora. Ik. artez. Sarrittan repetiduta erabiltzen da: lau-lau. TEk artez artez sinonimotzat dakar baiña erabiltzen dana lau-lau dala diño.
lau-una [lau-une]. iz. (TE). Llanura, planicie. Durangon lau-unia danetik, hantxe jatxi zan abioi galdua. / Ixillunia, geldiunia, apurtunia, ustelunia, lau-unia, illununia... lauda [laudo]. iz. (TE). Alabanza, laude, elogio. Txorixak zugaztietan, kantuan dira Jaungoikuan laudak. laugarren. zenbtz. (TE). Cuarto. Ordinala da. Laugarrena da Nafarrua. / Laugarren pisotik kalera jausi zan. (Zirik 75).
lauhankako. iz.-izlag. (OEH). Cuadrúpedo. Badakitt nik, zuk, lauhankako lagun benetakuorrek ez nozuna saldu. (Ibilt 487).
lauko. iz. (TE). Pan de cuatro libras. "Por antonomasia el pan de cada día" (TE, 516).
Makiñatxo bat izardi, gizajuak, laukua irabazteko. / Lau librako ogixak eittia be hobe dok, laukuakin zer jan dagok. (Zirik 41).
Ik. lau librako ogixa egin. lauko ogi. iz. (TE). Pan de cuatro libras. Lauko ogixa ekiñaldi baten sabeleratu ebalako, Lauko esaten zetsen bati Eibarren. Lauko. gatxiz. (TE). Lauko. Betiko, Erdiko, Lauko, Astunko, Aixelko, Otsoko, Basako... / Lauko ogixa ekiñaldi baten sabeleratu ebalako, Lauko esaten zetsen bati Eibarren. laukotx [laukoitz]. izond. (TE). Cuádruple. Hurrak izaten dira bikotxak, hirukotxak eta baitta laukotxak be. / Bakotxa, bikotxa, hirukotxa, laukotxa... |
Babesleak
