bizitegi (bizitei). iz. (TE). Vivienda, domicilio, lugar donde se habita. Biziteixak gehittu biharra agertu da gerria ezkero alde guztietan. Ik. habitaziño, bizitza, etxe. bizittasun [bizitasun]. iz. (TE). Agilidad; vitalidad; viveza. Larogei urtekin haren bizittasuna, gazte askok hartuko leukie. bizittu, bizitze ( bizittutze) [bizitu]. da/du ad. (TE). Activar(se), avivar(se), hacer(se) más vivo. Bizixago bihurtu, bizittasuna hartu edo emon. Sua, lehenengo biztu eta gero bizittu. / Ez da erreza sua bihar dan beste bizittutzia burdiñia urtzeko. / Hauspuen zeregiña, sua bizitzia. bizitza. 1 . bizitza. iz. (TE). Vivienda, domicilio, lugar donde se habita. "Lugar donde se vive" (TE, 701). Zuk diñozun baserrixan, bizitza bi dira. Ik. habitaziño, bizitegi, etxe.  Etxebizitza da gaur egunian gehixenbat erabiltzen dana. 2 . bizitza. iz. (TE). Vida. Gure lehenengo gurasuak jakintasuneko zugatzetik jan eben bezela, jan izan balebe bizitzako arbolatik, izango genduan ezilbihartasuna, onan eta txarran ezaukerian tokixan. bizixan. 1 . bizixan. adlag. (TE). En la vida. Bizixan (ez dau) eukiko dirurik arlote horrek... Ik. biziro.  Gaur egunian ez da egittenTEk adibidian egitten daben elipsi hori: Bizixan eukiko... 2 . bizixan (bizixen) [bizien, minbizi]. iz. (EEE). Cáncer. Bizixanak jota hil zan. Ik. bizi.  Gaur egunian, minbizia be erabiltzen da, eta gehixago kantzerra. bizixo [bizio]. iz. (TE). Lombriz, parásito intestinal. Hestietako txitxaria (ETNO). Umetan sarri eukitzen dira bizixuak. / Gure ume txikixa erdi-gaixorik dago. Bizixuak ei dakaz, eta badakizu, larri samar. bizixo-bedar [bizio-belar]. bizixo bedarra © Jaione Isazelaia 1 . bizixo-bedar [bizio-belar]. iz. (TE). Lombriguera (Tanacetum vulgare). "Planta medicinal" (TE, 270) Emoixozu bizixo-bedarrekingo ura. 2 . bizixo-bedar [bizio-belar]. iz. (ETNO). Heléboro verde (Helleborus viridis). Bizkai. gatxiz. (TE). Bizkai (apodo); vizcaíno (apodo). "Usado para calificar a los procedentes de Vizcaya" (TE, 270). Katalin Bizkai, zeiñek ez eban ezagutzen, Barrenkalian dendari? Ik. giputz. bizkaittar. 1 . bizkaittar [bizkaitar]. izond. (TE). Vizcaíno,-a. Bizkaittarrak etortzen ziran plazara baserriko gauzia saltzera. 2 . bizkaittar [bizkaitar]. izond. (TE). Nacionalista vasco,-a. "Discípulo de Sabino Arana" (TE, 270). Gazte asko bizkaittar ein ziran. Ik. bizkaittarrista. bizkaittarrista. izond. (AN). Nacionalista vasco,-a; militante del PNV. Ik. bizkaittar. Bizkaixa. l. iz. (TE). Vizcaya. Bizkaixa, gure aldetik, Olerrian hasten da. bizkar. 1 . bizkar. iz. (TE). Espalda; lomo. "Raíz del cuello" (TE, 270). Lur karriuan bizkarra mindu jata. mendi-bizkarra © Jaione Isazelaia 2 . bizkar (bizker, bixker). iz. (TE). Cima, cresta, cumbre, loma. Elorretako bizkarrian bazkaldu genduan.. / Agarre-gaiñekua bertan albuan dao, ezta?, eta gaiñian dao ha be baiña... etxe zapalaua ero, zokuaua be bada. Agarrazpikua?! bizker-bixkerrian eta.... bizkar gaiñian. adlag. (AS). A hombros; a la espalda. bizkarra jaso. esap. (TE). Encogerse de hombros. Arazo baten aurrian paso egin. / "Se dice de los que se desentienden de cualquier negocio" (TE, 270). Bizkarra jaso eta juan zan betiko ez dakigu nora. bizkargi. izond. (TE). Cargado,-a de hombros. Hárek anai bixetatik, bata jasua, baiña bestia bizkargi zarpaillo bat zan. bizkarrazur. iz. (TE). Columna vertebral; espina dorsal; espinazo. Harri jasotzen, bizkarrazurra hausi jakon. / Bizkarrazurra hausi jako, keixatik behera jausitta. Ik. errosarixoko hazur. Bizkartei [Bizkartegi]. b. iz. (TE). Bizkartegi (caserío). "Caserío en Gorosta, desaparecido" (TE, 270). . Bizkartei baserrixa, Santa Kurutz onduan zalakuan nago. / Sartei, Bizkartei, bizartei, Apalatei. bizkor. 1 . bizkor (bixkor). adlag. (TE). Pronto, en breve, enseguida. Bizkor amaittuko dittugu gaur zeregiñak. Ik. aguro, azkar, laster, bizkor. 2 . bizkor (bixkor). adlag. (TE). Rápido, rápidamente, a (toda) prisa. Etorri zaitte bizkor biharrok amaitzeko. Ik. aguro, azkar, bizkor, laster. 3 . bizkor. izond. (TE). ágil, rápido,-a ; listo,-a, despierto,-a, vivo,-a. Bizittasun haundikua, bizixa, azkarra. Zaldixa bezin bizkorra bere hanka bixegaz. / Bizkorra, ameskorra, ibilkorra... Ik. azkar, bizi. bizkor asko. adlag. (TE). Bien pronto, rápido. Gradu superlatibuan dago, goi maillia aitzen emoten dau. Bizkor asko entzun eban mahaiko ontzixen hotsa, txakur lotixorrek. bizkortasun. iz. (TE). Agilidad; rapidez; velocidad; prontitud. Mendiko ahuntzen bizkortasuna laburra zan harenan onduan etsaien igesika. Ik. azkartasun, lastertasun. bizkortu, bizkortze (bizkortutze). 1 . bizkortu, bizkortze ( bizkortutze). da/du ad. (TE). Fortalecer(se), reanimar(se), recobrar la salud. Motel eta gaixorik daguana indarbarrittu. / "Restablecerse de una enfermedad" (TE, 271). Bizkortu zan nafarrixa izan eta gero. / Asko bizkortu da oiñ hurrengotik hona; oin beste bat dirudi. / Izan daben gaixuan ondoren, kosta jako gizajuari bizkortutzia. 2 . bizkortu, bizkortze ( bizkortutze). da/du ad. (TE). Avivar(se), agilizar(se), acelerar(se); espabilar(se). Bizkortu eban motorra eta hormian kontra juan ziran. / Makilliak bizkortu eban berebiziko onduen. / Etxera ingururatu giñanian, bizkortu zan zaldixori. / Bihar eban harek bizkortutzia, nahiz da makilliakin. / Ibilligarri guztiak bizkortzia, hor gaurko ingeniero danen ametsa. Ik. agurotu, azkartu. biztu, bizte (biztutze). 1 . biztu, bizte ( biztutze). da/du ad. (TE). Resucitar, volver la vida, volver a vivir. Hilda daguana bizira etorri edo ekarri. Hirugarren egunian biztu zan hildakuen artetik. / Ardau honek, hildakuak biztutzen dittu. / -"Jauna, zu hamen egon baziña, ez zan hilgo nere anaia; baiña badakit Jaungoikuari eskatu deixozuna harek emongo detsuna zuri". Esan zetsan Jesusek: -"Biztuko da zure anai hori" -"Azkenengo egunian biztutzia doguna, ondo dakit nik..." 2 . biztu, bizte ( biztutze). du ad. (TE). Encender. Sua edo argixa. Goizeko bostetarako biztutzen dau argixa, eguneroko tariari ekitzeko. biztuera [piztuera]. iz. (TE). Resurrección. Hildakuen biztueria, sinis biharreko egitzakua kristauentzat. bla. onomat. (TE). ¡bla!, onomatopeya de sopapo, bofetada, bofetón. Ezer erantzun barik, bla!, eta ixildu eban. Ik. pla.

ba baiña bake balio banaka baratza Barixaku Santu barri basa baso bat ... beste ..... bazkaldu bedinkatzaille beharri beittu belaunburu benetalari beratu berdel berezale Berretxiña besarkatu betekizun bezerixa bide biharbide bihotz biko billatzaille biribil-biribill... bisittau bizartsu bizitegi blanko bóleta bosteko brageta bru-bru bultzaka burduntzi burtarasa buruhauste bustittasun