mengel. izond. (TE). Tenue, de poco espesor o consistencia. Mehia, makala, maskala. Mengela urten detsa soiñeku horrek. mentau, mentatze [mentatu]. du ad. (TE). Injertar. Eztittu, txertau. Fruturako arbolak mentau biharra izaten dabe. / Arbolak mentatziak jakin biharra dauka, eta ez (da) erozeiñek eitteko gauzia. mentuak © Ezezaguna mentu. iz. (ETNO). Injerto. Oin keixak madarixak modoko aliak etaratzen dittue; etaratzen dittue oin keixa batzuek! Bueno! Oin mentuetan eitten juek hori: mento bat sartu, beste bat sartu, eta gero urtetzen juek... Demasak eitten jittuek oin! Keixiak mentau barik ez jok balio. Landaria hazten danian, adar bat ebagi eta beste bat sartu bihar izaten jakok. Hori ein barik ez jok balio. Sagarrak be bai, keixiak be bai, intxaurrak ez... Gaztaiñiak bai; gaztaiñia mentau ein bihar dok, ez jok balio bestela! Silbestria badok, gaztaiñiak emon eitten jok, baiña ezebez, eskasa. Hik hamen gozgaztaiña edarra badakak, ta hamen landara gaztia. Eta gozgaztaiña ona badakak, haren adarrak hartu, zorroztu holan, eta landara gaztia ebagi zerriakin, brintzau piskat azala, eta hantxe sartu adarra. Ta sartu kurioso-kurioso, azal bixak parian ipini, ta gero ganauan pekorotzakin tapau, ta gero ondo zerrau bihar dok ez deixon haixerik iñundik sartu. Tapau fuerte, ta oratu eitten jetsak! Fazilla dok; behin ikusi ezkero ez jakak problemarik. merezi izan. du ad. (OEH). Merecer; merecer/valer la pena. Ondo merezitta izango zenduke hillgo baziñuez. (Ibilt 481). / Hamaikatxo hegazkin pasatzen jakuz hodeiak zihar gaurko egunetan, gure aldetik begiztada bat merezi izaten ezteskuela (ez deskuela). / Ez dau merezi hain gauza gitxigaittik berotutzia. Ik. merezidu. merezidu, merezitze [merezitu]. du ad. (OEH). Jaungoikuagan bada borondate on hori merezitzia Dukia eta Bedorrengandik, ni izango naiz mnduko ume zoriontsuena. (Ibilt 477). Ik. merezi izan. merienda (merianda). iz. (OEH). Merienda. Plaentxiatarrak, zaliak dira takian-potian afariren bat dala edo meriandaren bat dala [...]. (Zirik 23). meriendau (meriandau), meriendatze (meriandatze) [meriendatu]. du ad. (OEH). Merendar. Noiznahi jango leuke harek, meriandatze alde, idi-hanka bat perra ta guzti. (Zirik 70). meritu. iz. (OEH). Mérito. Ez ei eukan meritu makala Batista kojuan papelaria aiñ ederto eitiak. (Zirik 103). merkatari. 1 . merkatari. iz. (TE). Comerciante, mercader,-ra. 2 . merkatari. iz. (TE). Pretendiente. Esangura figuradua dauka. Merkatarixa agertu jako gure neskazaharrari. merkati. izond. (TE). Baratero,-a. TEk piñuari jarri jarri detsan izenondo peioratibo kutsukua. Piñua etorri barrixa da gure mendixetan; eroritzen diran pagu eta haritxen ordez jarrittako merkati bat. Ik. piñu.  Ez da erabiltzen. TEk piñu sarreran erabiltzen dau izenonduau baiña ez detsa sarrerarik jarri. merkatu, merkatze ( merkatutze). da/du ad. (TE). Abaratar(se), rebajar el precio, bajar de precio. Makiñiak, gauza guztiak merkatu dittu. / Etxe errentak merkatutzia gura izan zan, baiña eziñ izan zan asmau aurrera eruatia. / Biharrik ezak, jornalak merkatzia ekarten dau. / Karutxua eritzi zetsan, da gizonak erregutu zetsan: --Zerbait merkatuko destazu baiña. (Zirik 16). Anton. karutu. merkau [merkatu]. iz. (TE). Mercado. Ekonomixako berbia."Originador de la demanda" (TE, 552). Lehelengo Gerra Nausixan, Orienteko merkau guztiak galdu genduzen eibartarrok. merke. 1 . merke. izond. (TE). Barato,-a, de bajo precio. Ez da merkia izan gaurko parrandia. Anton. karu. 2 . merke. adlag. (TE). Barato,-a, a bajo precio. Orduan gauzak merke ziran, baiña dirua karu. merkealdi. iz. (TE). Época de rebajas, tiempo de rebajas. "Baja de precios" (TE, 552). Merkealdixa darabill arraiñak, asko ataratzen dabelako aspaldi. merkezale. izond. (TE). Regateador,-a. Hain merkezalia zan eze, mezak be Markiñako fraillieri. mesede (mesere). iz. (TE). Favor, merced. Makiñatxo bat mesede eindako gizona bere denbora guztian. / Mesede baten ordez. (Zirik 16 tit) / Baña senarra, gizon askon antzera, emaztiari gura zetsan guztiagaz, zan azkonarra [...] eta hari bihar zetsan mesedia, sarri auzuan eitten eban. (Ibilt 469). / Fraillia ez zan gertau hartara, bere relijiñoko legiak debekatzen zetsela-ta mesede hori egittera. (Ibilt 464). mesede egin (mesere eiñ). dio ad. (TE). Favorecer, ayudar. Gizon beretzakua, iñoiz iñori mesederik ein gabia. / Esr. Mesede eiñen pagua, ate ostian palua. mesedez. adlag. (OEH). Por favor. Hemendik aurrera, mesedez, naranjen da platanuen azalak gordetzeko, falta eingo deskuela-ta. (Zirik 112). / Juan zan frailliagana eta mesedez eskatu zetsan bere jantzi bat. (Ibilt 464). garo-metak © Asier Sarasua meta. iz. (TE). Almiar. Gari ebaten diharduenak, azauak eitten dittue gero metan pillatzeko. / Aurten ez dogu egin bedarrondo metarik, dana barruan sartu dogu. Ik. ardatz, ardatz. metaldi. iz. (TE). Cosecha; colecta. Metaldi mirriña aurtengua. Ik. mirrin.  Ez da asko erabiltzen. TEk berak ez dakar sarrera buruan, mirriña berbian adibidian baiño. metatu, metatze ( metatutze). du ad. (TE). Amontonar, apilar; hacer el almiar. "amontonar la cosecha" (TE, 553). Gari-azauak, bedar-sikua eta basuetako iria, etxe inguruan metatzen dittue. / Moltzuak metatutzia, gauziak hobeto iraun deixan. Ik. bildu, hurbildu, pillatu. metro kuadro [metro koadro]. iz. (OEH). Metro cuadrado. Sei metro kuadro. (Zirik 106).

maaxa maillatuna maittegura Makazkua maldiziño mandatu marapillo marka martxan matia emon matxinsaltokari melatu mengel meza milenrama mingots mix moldau morral moteltasun mozkortxin mundu musturtu