Eibarko euskara

- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z

moldau, moldatze (moldatutze) [moldatu].

1 . moldau, moldatze [moldatu]. du ad. (TE). Crear, organizar, formar, moldear; arreglar. Antolatu, eratu, prestau; baitta konpondu be. Azkenian be, moldau dot nerebixan asmua. / Moldau dot erlojua, eta oiñ ondo dabill.

2 . moldau, moldatze [moldatu]. da ad. (TE). Adecuarse, adaptarse, arreglarse; recuperarse. Kosta jakon moldatzia gaixo hartatik. / Moldau jata apurtu neban eskuturra. / Beti moldatzen zan laguntzailliak billatzen. (Zirik 33).

molde.

1 . molde. iz. (TE). Molde, arte, maña, destreza. Zure semiak badakar moldia hartu daben ofiziorako.

2 . molde. iz. (TE). Molde, modelo, ejemplo . Moldia ein bihar destazu pieza honetxek funditzeko.

moldia ekarri. esap. (EEE). Tener maña, tener buena mano, tener aptitud. Zure semiak badakar moldia hartu daben ofiziorako.

moldiatzaille [moldeatzaile]. iz. (TE). Moldeador,-a de la fundición; moldeador,-a. Moldiatzaille eitten eban, Loidiko Fundiziñuan. / Ofizioko moldiatzaillia billatzia ez pentsau gero erreza danik.

moldiau, moldiatze. du ad. (ETNO). Moldear. Moldia prestau. Fundiziñuan haretan moldiatzia biharra zikiña.

moltso [multzo].

1 . moltso [multzo]. iz. (TE). Montón desordenado ; grupo, conjunto, cúmulo. Pillua nahastian. Salgei guztiak moltso baten jarri dittu. / Munduan lehelengo egunan aurretik, hutsa zan guztiraiñokuan, dana zan moltsua, ezerk ez ebala izaterik.

2 . moltso. iz. (ETNO). Trapo de fregar. Sukaldian garbittasunerako erabiltzen dana. / Trapo que se usa mojado para limpiar. Ekarrizu harriko moltsua hau garbittu deiran.

moltsotu, moltsotze ( moltsotutze) [multzotu]. du ad. (TE). Amontonar, acumular, juntar, agrupar. Moltso bihurtu; nahastian pillatu. / "Amontonar sin orden" (TE, 559). Lehelengo moltsotu zittuen gauza guztiak leku baten, eta gero partilluak (egin). / Lehelengo zeregiña, moltsotutzia, eta gero bihar dan moduan apartatzia. Ik. metatu.

moltxakada. iz. (AZ). Porción, montoncito.

Momo. iz. ber. (ETNO). El Coco. Ume berbetan, mamarrua, momorrua, fantasmia, kokua (ETNO). Ixildu! Negar egitten badozu Momua etorriko jatzu bestela! / Lagaixozue umiari bakian, Momuakin bildurtu nahixan ibili barik!.

momolin. izond. (JSM). Insustancial, mema [neska]. Alde bistatik momoliñori, traba baiño ez dozu eitten eta. Neskekin bakarrik erabiltzen da.

momorro. iz. (ETNO). Bicho. Ik. koko.

montadore. iz. (TE). Empresario,-a; patrón,-a armero. "Patrón empresario de la época de los oficios y la manufactura" (TE, 559). Patxiko Ertzill, montadoria Errebalian.

montxor. iz. (ETNO). Banquete de fin de obra. Teillatua egitten amaittutakuan egitten dan konbidautzia, bazkarixa edo afarixa, etxeko ugezabak bihargiñei pagauta. / Cena que se ofrece al acabar de colocar el tejado . Ik. etxajan, teillatu-afari.

mor-mor.

1 . mor-mor. onomat. (ETNO). Sonido del agua del río cuando fluye suavemente. Errekako urak goxo-goxo doiazenian etaratzen daben zaratia. Baserri horren ondoko errekak, mor-mor.

2 . mor-mor. onomat. (ETNO). Rumores, murmuraciones. Gaizki esaka diharduenena. Hor dabiz gure etxeko atsuak, mor-mor, gaizki esaka.

mordaza. iz. (TE). Mordaza. "En la armería, el suplemento que se pone al tornillo de banco, con mordientes de corcho, para ciertas operaciones en las piezas acabadas" (TE, 559). Mordaziakin oratu biharko dozu kañoi hori. Ik. berunak, matxarda.

mordo. zenbtz. (TE). Mucho, montón. Diru mordua eiñ eban hutskerixa bategaz. / Gallegu mordoren bat. (Zirik 23). Mugatzerakuan mordua erabiltzen da.

mordo haundixa. zenbtz. (TE). Muchísimo, gran cantidad. Eta sariak bota zittuen Jaunak esandako lekuan, eta mordo haundixa atara eben.

mordoska [mordoxka]. zenbtz. (TE). Cantidad no pequeña, bastante, número considerable; pequeño montón. Haritz baten inguruan, urritx mordoskia batu neban. / Urte mordoxka bat. (Zirik 116).

mordoillo [mordoilo]. izond. (TE). Espeso,-a, gordo,-a, denso,-a. Lodixa. Morokill horrek mordoilluegixa urten dau.

mormor. iz. (TE). Murmullo, rumor. Errezuen mormorra heltzen zan geu gengozen lekuraiñok.

mormorreko (murmurreko). iz. (JSM). Entierro de la gente muy pobre. "Entierro de pobre, de cuya conducción y funeral nadie responde económicamente" (JSM in TE, 775). Ik. mormozko entiarro, elizkizun. "Dirurik ez zekan jentian elizkizunak ez ziran kantatzen; abestixak mormorrian esaten ziran, eta hortitxik izena. Aste Santuan egitten ziranak be mormozkuak ziran, sasoi horretan ezin zalako kantau" (ETNO).

mormozko entiarro. iz. (TE). Entierro sin cantos. "Entierro en que se limitan a musitar las oraciones litúrgicas, sin cantarlas" (TE, 560). Mormozko entiarruagaz juan zan lurpera, Barixaku Santua zalako. Ik. mormorreko.

mormorixo [murmurio]. iz. (TE). Murmuración, murmullo, rumor, cuchicheo. Mormorixua ez da falta ezkondu zan ezkerik. "Mandó todos los monjes venir al parlatario. Dijo: veyo amigos, que traedes mormorio... (Berceo 447)" (TE, 560).

moro. iz. (TE). Moro [persona de color]. "Se dice del negro, en el mismo sentido que los antiguos decían etíope (rostro quemado)" (TE, 561). Moro mordua ziran mariñel itsasontzi hartan. Artikulua hartzerakuan holan esaten da [mórua]. / "Con acento prosódico en la o" (TE, 561).

morokil.

1 . morokil. iz. (TE). Especie de polenta con harina de maiz; gacha de harina de maíz. Uretan arturunakin egosiz egindako jateko ore lodixa. Morokilla ugari dogu gaurko afaittan.

2 . morokil. izond. (TE). Espeso,-a, denso,-a; gordo,-a. Morokilla moduko lodixa. Ein dozun ahixa, morokillegixa dago.

Aurkibidea

Babesleak

Saioaren hasiera