Eibarko euskara

- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z

mix (bix, bix-bix, misi-misi). onomat. (ETNO). Voz para atraer a los gatos. Bix-bix-bix, katuari deika. / Ikusi Jonetxo! ikusi zelako misi-misi politta! Eixozu "misi-misi, misi-misi"!. Anton. xapi.

mixar.

1 . mixar. iz. (ETNO). Lirón (Glis glis).

2 . mixar. iz. (TE). Ardilla. "Variedad de ardilla" (TE, 557). Ezkurra dan lekuan, ez da urrin mixarra. Ik. katamixar. Katamixar erabiltzen da gehixago.

mixi (mixin, mixiña, misi, misi-misi). iz. (NA). Gato. Ume berbetan esaten da gehixenbat. Mixiñ! zer?! han mixiña! beittu!. / Ikusi Jonetxo! ikusi zelako misi-misi politta! Eixozu "misi-misi, misi-misi"!. Ik. mbx, misi-misi.

mizkin.

1 . mizkin. izond. (TE). Melindroso,-a, de mal comer. Gitxi jaten dabena, mikia jaten. Oso mizkiña mahaixan, jateko guztieri arpegi zimurra ipintzen detsala. Ik. jangarka, mika, jangartxu.

2 . mizkin. izond. (TE). Mezquino,-a, roñoso,-a, tacaño,-a. Zekena, sikua. Gizon mizkiña emoteko orduan. Ik. siku, zeken, zimel, kalder.

mizkinkerixa [mizkinkeria]. iz. (TE). Mezquindad, tacañería. Mizkinkerixia izan da gure partetik, esku-hutsian hara agertzia.

mizkintasun. iz. (TE). Mezquindad; tacañería. Bere mizkintasunak galdu dau, lagun onenak urrintziagaz.

A. Sarasua. (CC-By-SA)

mizpilla (mixpilla) [mizpira]. iz. (TE). Níspero (Mespillus germanica). Mispillak, usteldu eta gero hobiak.

moda. iz. (OEH). Moda. Ez musikazalia dalako, baiña jentia hartaratzen danian moda bezela izaten da eta barriketarako bide bat. (Zirik 84).

modara. adlag. (OEH). A la moda, según la moda. Modara jantzi ta modara ibilli. (Zirik 85).

modu.

1 . modu (moru). iz. (TE). Modo, manera, estilo, forma. Zuk esan dozun gauzan ez zagoz ondo; egixa da beste modu batera. Ik. beste modutako, beste modutan, edozein modutan (be), tankera.

2 . modu (moru). postp. (TE). Al modo de, a la manera de; como, según. Pernando Amezketakuan esakeran modura. / Esan dogun moduan, oin beluegi da horretarako. / Hara ba, lagun moduan esango deuat. (Zirik 35). Ik. antzera, arau, era. Postposiziñua bera deklinauta erabiltzen da, inesibuan eta adlatibuan gehixenbat: moduan /moruan, modura /morura". Aurrekuak be kasu markak hartu leikez, genitibua normalian.

modu onian. adlag.-esap. (OEH). Cortésmente, educadamente; con buenas palabras. Modu onian preguntau zetsan. (Zirik 79). / [Zaldunak] esan zetsan Dukiari modu onian. (Ibilt 480).

moduan. Ik. bezela, lez.

1 . moduan. part. (OEH). Según, tal como, como. Ohitturia zan moduan, senittarte ta auzokuak gaubelia eittera juango zirala-ta [...]. (Zirik 12). / Jaso neban modu-moduan kontatzera noia. (Zirik 82). / Iñok ez igartzeko moduan. (Zirik 103). / Urtero moduan. (Zirik 103). / Beste askotan moduan. (Zirik 24). / Bere andriari be, andra guztieri moduan. (Zirik 24s).

2 . moduan. postp. (EE). Como. Eta nere moduan beste batzuek be. / [...] baiña sozialiston moduan eitten zebela hitz. / Eta horren moduan, nere familixian moduan, beste batzuek ondiokan gehixago. / Eta hárek gu defenditzen ginduezen gizon(ø) moduan. / Eta beste mordo bat, artesano(ø) moduan, euren langille onak, asko irabazten zebenak, ziran sozialistak. / Eta kastigu(ø) moduan, nere ugezabak, arratsaldian, bestieri ipini zetsen euren lana etxietan eta ni kalian laga ninduan. Eibarko Euskara, 189.

zer moduko. esap. (OEH). De qué modo, cómo. Jakin gurarik zer moduko barriketia erabiltzen eben senar-emaztiok euren artian, behin ogeratzen ziranian. (Ibilt 461). Ik. zelako.

zer moduz (zer modu). esap. ¿Qué tal?. Frase alternante con zer barri? para abordar a las gentes. Zer modu, aspaldiko Patxi? / Egun on! Zer modu, jaunak?

moduko.

1 . moduko. izlag. (ELH). Especie de, algo parecido a. Ofizinan berriz, eskribitzeko makiña moduko batekin neskato bat eukitzen ei eben. (Zirik 106).

2 . moduko. postp. (OEH). Tal como; como para. Zaran modukua. (Zirik 50). / Gaur, biharbada, itxuriari begiratzeko moduko aberatsen batzuek izango dira. (Zitik 107)

mogidu, mogitze [mugitu]. da/du ad. (TE). Mover(se), trasladar(se). Mogidu hari harutzago.

moja (monja). iz. (TE). Monja. Mojia euki dabe gaixuari laguntzeko. / Ikusi al dozu Errebalian monjak ipiñi daben Jesusa jaiotzia? Gaur egunian forma normalena monja da.

moja sartu (monja sartu). da ad. (TE). Meterse monja. "Entrar en alguna Orden" (TE, 559). Politta eta aukera egoki asko izandako gaztia, baiña monja sartu da. Ik. moja sartze.

moja sartze (monja sartze). esap. (TE). Toma de hábito de una monja. Habittua hartzia. Monja sartzia dago gaur Isasiko Konbentuan. Ik. moja sartu.

mojon. interj. (TE). ¡Mojón!. "Interj. con que se acompañaba la puesta de un trozo de pan en la cazuela de donde comía la familia, en señal de alto el fuego" (TE, 558). Ze mojon eta zer arraixo demonio, dogun gosiakin!

mokau [mokadu]. iz. Bocado. Goizerdixan, edarto sartzen da mokautxo bat. Ik. kopau.

moko. iz. (OEH). Moco. Han ziran baztar batian adurra ta mokua darixola. (Zirik
83). Ik. kandela, maskillo, muskira.

moko-pañuelo. (OEH). Pañuelo de bolsillo. Marilyn Monroek zelako moko-pañuelua erabiltzen daben. (Zirik 85).

mokofin. izond. (UD). De paladar fino, sibarita.

mokor. iz. (TE). Cadera. Mokorrakin jo dot lurra eta ibilli ezinda geldittu naiz. Ik. mokorrazur.

mokordo.

1 . mokordo. iz. (TE). Mojón, excremento. Ha ostia, mokordoz beteta (egoten) zan beti.

2 . mokordo. izond. (OEH). Despreciable, insignificante; pequeño,-a. Zargu mokordo batzuek eta ezkaillu apur batzuek hartzeko. (Zirik 36). / Zaldi mokordo bat altzau ezinda. (Zirik 88).

mokorrazur. iz. (NA). Cadera. Ik. mokor.

moldakatx (moldagatx, moldekatx) [moldakaitz]. izond. (TE). Torpe, desmañado,-a, inhábil. Lotua, abildade bakua, torpia, moldatzen trebia ez dana. Ume moldakatxagorik ez dot ikusi bizixan.

Aurkibidea

Babesleak

Saioaren hasiera