poz. iz. (TE). Alegría, júbilo, alborozo, regocijo; felicidad, gozo. Pentsaizu hango poza, barri hori jakitziaz bat. Ik. kontentuz, nasaittasun, alaitasun. poza emon [poz eman]. dio ad. (OEH). Causar alegría. Poz eman didan notizia bat hartu diat higandikan. (In Zirik 99).
/ Zerbait esan bihar-da, hasi zan poza emote alde: [...]. (Zirik 86s).
pozak. adlag. (TE). Con satisfacción; contento,-a, alegre, gozoso,-a. Pozak nago etorri deiñerako. pozan pozak [pozaren pozak]. adlag. (TE). De pura alegría, de tanta alegría . "Con la ventura de su contento" (TE, 634).
Pozan pozak zoratu biharrian zan, bere burua libre ikusirik. Ik. pozan pozez. pozan pozez [pozaren pozez]. adlag. (OEH). De puro contento, de pura alegría. Pozan pozez, egon ezinda. (Zirik 17).
Ik. pozan pozak, pozarren. pozez. adlag. (OEH). Contento,-a, alegre; con la esperanza de. Dukesiak, ikusi ebanian ez zala iñor agirixan, eskatu zetsan, pozez eta ikaraz, Batzarreko egunian euki eben jardunan jarraixa. (Ibilt 476).
/ Barri hau entzunaz Dukiak [...] pozez zoratu biharrian, dana ahaztu eta beragaz ogeratu zan. (Ibilt 485).
/ Zalduna, pentsatzen eban konturako sarixan pozez, su-ta-ke han geldittu zan gari astintzen. (Ibilt 474).
Ik. pozik, pozian. pozezko. izlag. (OEH). De alegria. Nundik, lehengo negarrak bihurtu ziran barre haundixetan, benetan pozezkuak, fraille gizajuan iztar haustia izan ez balitz. (Ibilt 462).
pozarren. adlag. (TE). Muy contento,-a, con mucho gusto. Pozarren etorri da zeu ikustiagaittik. / Pozarren dator neregana. / Eskerrak emon da, pozarren juan ei zan etxe alderutz. (Zirik 81).
Ik. kontentuz, pozik, pozan pozez. pozgarri. izond. (TE). Agradable, que alegra, que da gusto. Poza emoten dabena. Egualdi eder hau, ez hotz eta ez bero, pozgarri haundixa da. Anton. mingarri. pozik. adlag. (TE). Con alegría, contento,-a; de buena gana, con gusto; satisfecho,-a. Emon bihar dana, pozik emotia erakusten dau San Paulok. / Pozik joten dabe kale alderutz. (Zirik 108).
Ik. pozarren, pozez. Indartzeko, repetiduta erabiltzen da: poz-pozik.
pozik asko. adlag. (OEH). Muy contento,-a. Gure Martin abixau zan etxerutz pozik asko. (Zirik 63).
pozkizun. iz. (TE). Motivo de alegría . Pozkizun haundixa da famelixia batuta ikustia. Gitxi erabiltzen da.
poztu, pozte ( poztutze). da/du ad. (TE). Alegrar(se). Asko poztutzen naiz zu haiñ ondo ikustiakin. / Guzur polit bategaz poztu dozu dana. / Nahiz da guzur batekin, poztutzia bihar eban. Praisko (Fraisko, Praixko, Fraixko) [Praisku]. iz. ber. (TE). Francisco. Asolako Praisko, buztarrigiña. / Asolako Fraisko, uztarrixak aizkoriakin eitten amorratua. Ik. Patxi, Patxiko. praka (fraka). iz. (TE). Pantalón; pantalones. Andra, jakin deigun behin betiko, zeiñek dittuan hamen prakak. / Frakak janzteko astirik barik urten bihar izan eban lo eguan lekutik suari igesika. / Hara beste barik frakak bajatu ta nun ipiñi eban atzia zulo parian. (Zirik 46).
Ik. galtza. Normalian, pluralian.
andriak prakak jantzi. esap. (JME). Fig mandar la mujer en casa. Andriak etxian agindu.
Juakin eztok (ez dok) aspaldixan agertzen. Itxuria haren etxian andria hasiko zuan frakak jazten. (Zirik 43). praka-barren (fraka-barren). iz. (NA). Bajo del pantalón; dobladillo de pantalón. Zer nahi dozu, praka-barrenak moztu?. praketan larri ibili (praketan larri ibilli). esap. (EEE). Espabilar, andar listo, andar al loro. Zeozer lortzeko espabillau biharra daguala esateko erabiltzen da.
Bikotx haunetxi irabazteko praketan larri ibilli bihar da. pregoi. iz. (TE). Pregón; bando. Kalerik kale narrua joten, alkate jaunan pregoia irakorteko. pregoia jo. 1 . pregoia jo. du ad. (TE). Publicar un bando/el pregón; pregonar, proclamar. Pregoneruak edo pregoi-jotzailliak bere zeregiña bete. Gure ataixan joten dau pregoia. 2 . pregoia jo. du ad. (TE). Pregonar, hablar indiscretamente; publicar a voces; contar. "Hablar lo no debido, indiscretamente" (TE, 635).
Egixa izanda be, ez daukazu pregoia jo biharrik. pregoijotzaille. 1 . pregoijotzaille [pregoi-jotzaile]. iz. (TE). Pregonero,-a. Tanboliñakin tanbor eitten dabena izaten da pregoi-jotzaillia. / Pregoi-jotzaillia dator hiru arrarakin. 2 . pregoijotzaille [pregoi-jotzaile]. izond. (TE). Cotilla, chismoso,-a; indiscreto,-a. Ez eixozu ezer esan horri; pregoi-jotzaille bat da txotxolo hori. pregunta. iz. (OEH). Pregunta. Galderia.
Hasi zan bere anaiorri preguntak eitten. (Zirik 52).
Ik. galdera. preguntez [preguntaz]. adlag. (OEH). Preguntando, haciendo preguntas; preguntando por. Preguntak egitten; preguntatzen. Zeren edo noren preguntez.
Preguntez nintzan norutz hartu bihar dogun Elorrixora heltzeko. / Gazte bat etorri da zure preguntez. / Jakintsua danez, asko juaten ei jakoz, hau ta bestia ta harutzagokua preguntez. (Zirik 111).
Ik. galdetu, itandu, preguntau, galdez. Erabillera zabala dau berba honek; "galdez" bere sinonimua ostera ez da erabiltzen.
preguntau (preuntau), preguntatze [preguntatu]. du ad. (TE). Preguntar. Zer preguntau detsazu txaplata horri? / Norbaittek beragaittik preguntau eban. (Zirik 42).
/ Txakur honentzako lain leku ba ete dozun preuntau nahi netsuke. (Zirik 118).
Ik. galdetu, itandu, galdez, preguntez. "Preguntau ha eliminado la voz propia (itandu), al punto
que sólo recordamos vagamente que los viejos utilizaban esta voz" (TE,
443); "El carácter dominante de este erderismo ha hecho desaparecer las
voces itandu y galdetu" (TE, 635).
premiña [premia]. iz. (TE). Necesidad; urgencia; menester; apremio; premura. Gurasuengana agertzeko premiñia neukan . / Premiña haundixan agertu nintzan. / Ez eban eukitzen purga premiñarik. (Zirik 15).
Ik. bihar. premiña izan. du ad. (TE). Necesitar, precisar. Zure premiñan izan gara hamen, gaixuari nola oratu ez dakigula. premiñatu, premiñatze ( premiñatutze) [premiatu]. da/du ad. (TE). Apremiar(se), urgir, presionar, obligar. "Encontrarse en necesidad" (TE, 635).
Jokuan hillekua galdu, eta diru premiñatu zan etxera agertzeko eta lapurretan eiñ eban. / Iñoiz premiñatutzia badozu, badakizu nun garan beti lagundutzeko borondatiakin. / Izan laike bixar edo etzi ni diru premiñatzia eta zuregana joko dot. premiñazko [premiazko]. izlag. (NA). Necesario,-a. Ene! fiñetik jaten dau orduan?! Zu! baiña ensaladia eta be premiñazkua ei da jatia, e?. |
Babesleak
