galtzetorratz (galtzatorratz). iz. (ETNO). Aguja para hacer medias (y punto). Ta dana zertarako ta galtzatorratzak eta tronpa-puntak egitteko. (Zirik 105).
Ik. jostorratz, albandorratz. galtzu. iz. (ETNO). Rastrojo de trigo. Garixa ebagi ostian lurrian geratzen dana (ETNO). Bedarronduak eta... Lehenao bedarronduak eta gero gari-ebatia. Gero, gari ontzuak e, galtzuak zertu!, aztartu eta erreta ipiñi!: naborako preparau. Gero patatia etara.. galtzuondo. iz. (ETNO). Rastrojo de trigo segado y la tierra misma. galtzutsik. adlag. (TE). Descalzo,-a. Galtzutsik ibilli giñan edurretan. / Zapatak eskuetan zittuala, sartu zan galtzutsik. (Zirik 25).
Ik. hankutsik, oiñutsik, ortozik. 
ganajatekua egin. esap. (NA). Trabajos para traer la comida del ganado del campo. Gurian iñoiz bai, baiña gu bedarretan eta astuakin sekula bez, idixak beti. Baiña leku askotan astuakin ganajatekotan, beti astuakin! Normalian pluralian, ganajátekuak.
ganajatekogintza. iz. (ETNO). Trabajos relativos al sustento del ganado: cortar, recoger y llevar el forraje a casa. Ganajatekogintzia ez da bihar gatxa baiña, eiñ ein bihar. / Guk "ganajatekogintzia" esaten dou ekartia; eta "ganau-gobernua", etxian. Ik. ganau-jira. ganau [ganadu]. iz. (TE). Ganado vacuno. Normalian behixak bakarrik. Baserri hartako ganauak beti ule fiña eta argixa. / Ganauak pe, astelehenetan, etxuek (ez juek) ajerik eukitzen. (Zirik 94).
Ik. abere, gobernau. ganau gorri. iz. (NA). Ganado de monte: pirenaicas, suizas, asturianas. Ik. basoko behi, behi gorri, larra-behi, mendiko behi, mendiko ganau. ganau-gobernatzaille. iz. (ETNO). Persona que gobierna los ganados. Ha idizale haundixa zuan, ganau-gobernatzaille haundixa ha!. Ik. idi-gobernatzaille. ganau-gobierno (ganau-gobernu, gana-gobernu). iz. (ETNO). Trabajos relativos al gobierno del ganado. Ganauei jaten emotia: pentsua, bedarra eta sikugarrixa (belarrondua, lastua...); gaiñera, azpixak etaratzia, eta abar.
Biharrera orduko, ganau-gobiernua eginda lagatzen dot. / Guk "ganajatekogintzia" esaten dou ekartia; eta "ganau-gobernua", etxian. Ik. ganajatekogintza, gobernau, ganajateko. ganau-jira. iz. (ETNO). Trabajos de cuidar el ganado: traer su comida, limpiar, dar de comer. Ganauendako jatekua ebai, batu eta etxera ekartzia (bedarra, nabua, erremolatxia, artua...); gero, jaten emotia: pentsua, bedarra eta sikugarrixa (belarrondua, lastua...); gaiñera, azpixak etaratzia, eta abar.
Bazkaldu orduko, ganau-jiria amaittuta eukitzen dau beti. / Gana-gobernua ero ganau-jiria, dana antzerakua. Ik. jira. mendiko ganau. iz. (ETNO). Ganado de monte[pirenaicas, suizas, asturianas]. Ik. mendiko behi. Tartian behi, isko eta txahal izan arren, behixak esaten da.
ganbara. 1 . ganbara (kanbara). iz. (TE). Desván; camarote. Gure ganbaria liburu zaharrez beteta zan. Ik. gela, bandixo, kortagain, sabai. Gánbara esaten da. TEk ganbara-ri logela esanahixa be emoten detsa gela sarreran, baiña ez da esanahi horrekin Eibarren erabiltzen.
2 . ganbara (kanbara). iz. (TE). Cabeza, casco, coco, melón. Asmoz beteta erebixan ganbaria, zoratu biharrian. / Horrek dauka ganbara garaua!. / Gizajuaren "ganbaria" zala-ta hamaika jardun eta hamaika eztabaida izaten ziran. (Zirik 116).
Ik. buru, gaztai, kalabaza, tatai. ganbaratxo. iz. (ETNO). Compartimento del camarote. Ganbaria, sarrittan, zatittuta egoten da. Gela txiki horrek dira gánbaratxuak. Intxaurrak, sagarrak... gordetzeko erabiltzen dira.
ganbela. 2 . ganbela. iz. (ETNO). Artesa, recipiente que recoge el trigo que sale de la trilladora. Gari-joteko makiñian zatixa, garixa jo eta gero, gari aliak jasotzen dittuana. Gari-burua joterakuan, puntia apurtu eitten da, eta lasto txikixak geratzen dira garixakin nahastauta. Eta hor traiektuan, garixa behera juaten da, eta lasto txikixak atzera juaten dira. Garixa piskat garbittu eitten dau. Gelditzen da bakarrik gari-alia kaskariakin. Eta gero, garixa gehixago garbitzen da, galbahietan. Gari-alia goittik behera doiala be, garixa doia toki batera, ganbelara, eta alotza beste batera. Garbi-garbixa urtetzen dau, zakuan moduan. Eta galbahiak aldatu ezkero, ba, beste batzuk eguazen babiandako, edo artuandako. Galbahiak aldatu, beste juego bat ipini, eta kitto. ganbelu. ganberro. izond. (TE). Gamberro,-a; ganso,-a. "Persona que hace gansadas" (TE, 385). Erromerixia alperrik galdu zan, ganberro batzuk agertu ziranian. gandul. izond. (TE). Gandul,-a, holgazán,-a, perezoso,-a; grandote,-a, desgarbado,-a. Haundikotia eta alperra.
Laster ikusi genduan gandul haundi bat zana. Ik. gangar. ganga. iz. (TE). Ganga, chollo; chollo. "Loca ganancia" (TE, 385).
Billa ibilli bako gangia agertu jako. / Txerrikumok merke hartzaiakin gangaren bat ein ebalakuan. (Zirik 59).
gangar. izond. (TE). Torpe, atolondrado,-a; ordinario, holgazan, perezoso, desgarbado. Mutil gangar batek, nahitta apurtu desta pitxarra. Ik. gandul. gangor (gandor) [gandor]. iz. (TE). Cresta (de las aves). Hegaztixena.
Oillar burrukalarixeri gangorra moztutzen jakue, heldulekurik ez deixen euki. AZ: gandur.
ganora. iz. (TE). Fundamento, fuste; disposición; destreza, soltura. "Disposición para las cosas" (TE, 385). Ganora haundixa dakar gazte horrek, edozer zeregiñetarako. / Hori al da ba etxeko gizonan ganoria ta errespetua. (Zirik 120).
ganoraz. adlag. (TE). Con fundamento, con fuste. "con disposición" (TE, 385).
Ganoraz eizu aintzen jatzuna! ganorabako. izlag. (TE). Insustancial, negligente, sin fundamento. Ganorarik ez daukana. Gizajua, ganorabakua izan zan beti. Ik. adolebako, ardurabako. ganoratsu. izond. (AN). De mucho fundamento, garboso,-a; hábil, bien dispuesto,-a. Ganora haundikoa.
Ikusirik Vergiergo ederra, beti ganoratsua, hitz bat atara barik entzunaz ixillik zala [...]. (Ibilt 486). ganorazko. izlag. (TE). Que tiene fundamento; garboso,-a; hábil, diestro,-a. Ganoria daukana. Ganorazko neskamia dogu oingua. |
Babesleak
