glu-glu. onomat. (TE). Sonido al tragar la bebida. "Onomatopeya que imita el trasiego de las bebidas al gaznate" (TE, 404).
Pitxarra jaso eta glu-glu, aldi baten hustu eban. gobaikarri (gogaikarri, goaikarri) [gogaikarri]. izond. (TE). Molesto,-a, no grato,-a, aburrido,-a, desagradable. Haren hizkeria, beti negarrez balitz letz, gobaikarrixa zan. / Dukiak aindu zetsan behin betiko ez gehixago aittatzeko Zaldunan autu gobaikarrixori. (Ibilt 484).
gobaitt [gogait]. iz. Astío, aburrimiento, fastidio; asco, náusea. gobaitt egin (gogaitt egin) [gogait egin]. du ad. (TE). Aburrirse, hastiarse; fastidiarse. Aspertu.
Gobaitt einda nenguan, hainbeste denboran. Ik. gobaitt erain, kantsau, nekatu. (Ibilt 338).
gobaitt erain (gogaitt erain) [gogait eragin]. dio ad. (TE). Aburrir, hastiar; fastidiar, molestar. Gobaitt erain desku, ordu biko sermoiakin. Ik. gobaitt egin, kantsau, nekatu. gobernau, gobernatze [gobernatu]. du ad. (ETNO). Gobernar el ganado. Idixek bai, oso inportantiek zien orduen! Gurien, egixa esateko, gure tia zanak astua zaintzen eban harek... Jesus, Maria eta Jose! Beran burua baiño gehixago! Harek, kaletik etorri, eta astua gobernau barik... ez pentsau jaten ekingo zetsanik berak! Ta idixek, ba, bai, idixeri be zeozer emon. Oin beste pentsu ez, e?! Ene! Orduen zela ekarriko zenduan ba? Nundik? Idixekin jun ta ekarten zan burdikadatxo bat baiña...! Ha segiduan gastatzen zan ta... Bueno, beste gauza bat eguen orduen, e? Etxien hartzen zan artua ta garixa. Ta artua emoten jakuen; zerien ta... neguen arto pixkat emoten jakuen ganaueri. Biherko! Zeoze emon bihar zan ta! Esnie jazteko ta horrek be bai. / Potoluan aitxa, idizale haundixa zuan, dios!, ganau-gobernatzaillia ha?!, harek ganauak gobernau?!; eta Floren zana, Aitorren aitxitxa, beste bat!: bi!. gogo. 2 . gogo. iz. (TE). Deseo, voluntad, gana; apetito. Gogua bihar da oiñ euzki-galdatan Arratera igotzeko. / Bazkari ederra gertau dozuna, baiña neri gogua falta. Eibarren ez ei da sekula erabili espiritua aitzen emoteko, zegaittik eze: "La voz gogoa, gogua, que se usa como sinónimo para evitar el romancismo, en Eibar significa exclusivamente el apetito, y su sabor materialista no puede allí sustituir al sentido místico de espíritu" (TE, 352).
gogora etorri. esap. (TE). Recordar, acordarse, venir a la memoria. Gogoratu.
Ointxe gogora etorri jata, gaur nere emaztian eguna dala. gogorik ez(a). iz. (TE). Desgana, inapetencia. Jateko gogorik-eza, gaixoren baten etorreria. / Ezertarako gogorik-eza, benetako gaitza. gogoz. adlag. (TE). Con ganas, a gusto, fuertemente. Gogo haundiz, gustora.
Gogoz einda dago hamen biharra, etxe hau jasotzen. / Gogoz ekin zetsan, baiña azkenera baiño lehen aspertu zan. gogozko. izlag. (OEH). Agradable, grato, -a, gustoso, -a. Zirkin ein: "esquivar", gogozko gauzak eztiraneri iges egittia. (Zirik 44n).
goguak emon [gogoak eman]. dio ad. (TE). Dar la gana; apetecer, antojarse. Juan zan, jakiñian, goguak emon zetsalako. / -Zergaittik ein dozu hori? -Goguak emon destalako. Zeregaz neukalako. goguan euki [gogoan eduki]. du ad. (TE). Recordar ; tener en la memoria. "Tener en la memoria, guardar en la memoria" (TE, 406).
Goguan dauka zure hasarria, harrezkero urte asko juan arren. goguan gorde. du ad. (TE). Conservar en la memoria. "Guardar en la memoria" (TE, 406).
Goguan gorde zetsan eindako mesedia. goguan hartu [gogoan hartu]. du ad. (TE). Tener en cuenta, considerar; grabar en la memoria. "Tomar en la memoria" (TE, 406).
Goguan ondo hartizu esatera noiana... gogor. 1 . gogor. izond. (TE). Duro,-a, sólido,-a, fuerte. Diamantia ez bakarrik bristaratsua, baitta munduan dan harririk gogorrena be (bada). 2 . gogor. izond. (TE). Fuerte, duro,-a. Figuradua.
Larogei urtegaz, gizon gogorra eguan Ik. erreme, sendo. 3 . gogor. izond. (TE). Severo,-a, riguroso,-a; duro,-a. Jauna, jakiñian gizon gogorra zarana, erain barik jasotzen dozuna... (Mat. 25. 24). / Hizkuntzan diran hitz gogor eta mingarri guztiak esanaz. (Ibilt 465).
4 . gogor. adlag. Duramente, fuertemente; fuertemente. Basarrixan gogor egin bihar da biharra bizimodua aurrera ataratzeko. Ik. erreme, sendo. gogor egin. esap. (TE). Reprender con dureza. Gogor ein biharko detsazu, dana galdu gura ez badozu. Ik. gogor hartu. gogor hartu. esap. (TE). Tratar con dureza, severamente. Gogor hartu dabe gurasuak, ein dittuan oker guztiak atara eraitzeko. Ik. gogor egin. gogoratu, gogoratze ( gogoratutze). da/du ad. (TE). Recordar, acordarse. Gogoratu detsat zenbat eibartar giñan autu hartan. / Gogoratu naiz zelan izan zan gauzia, alperrik urte asko bittartian (izan). / Nahi neuke danori gogoratutzia, zer giñan Barri Ona heldu aurretik. / Nahikua ein dozu gogoratzia zer egun dan gaur. Ik. oroittu, bururatu, akordau. gogoraziño [gogorazio]. iz. (TE). Pensamiento, reflexión; recuerdo, memoria. Gizajua, gogoraziño tristietan zoian urkamendira bidian. gogorki. adlag. (TE). Duramente, con fuerza. Ezkon barri, eta gogorki hartzen dau emaztia. Ik. gogor hartu. Gogor hartu gehixago erbiltzen da.
gogortasun. iz. (TE). Dureza; fortaleza, tenacidad. Gogorra danan nolakotasuna.
Galtzairuan gogortasuna dau haren bihotzak. / Larogei urteko juan eta etorrixak ez dabe hausi haren gogortasuna. gogortu, gogortze (gogortutze). 1 . gogortu, gogortze ( gogortutze). da/du ad. (TE). Endurecer(se), fortalecer. Gogortu dau etxia, euri eta haixieri bildurrik ez izateko beste. / Gogortu zan negar guztiendako. 2 . gogortu, gogortze ( gogortutze). da ad. (TE). Restablecerse, reponerse, fortalecerse. "Restablecerse de una enfermedad o un accidente" (TE, 405). Izan eban gaitzan ondoren, oso gogortu zan. / Izan neban hausittik, ondo gogortu naiz. / Zaldittik behera jausi eta kosta jako oinguan gogortutzia. / Gaixotzia erreza izan eban, baiña ez gogortzia. Ik. indartu. gogotasun. iz. (TE). Apetencia, gana, deseo, apetito. Goguak emoten dau gogotasuna. Ik. gogo. Ez da gogotasun berbia erabiltzen.
gogoti. izond. (TE). Apetente, de buen apetito. Baserrittarra, esan biharrik ez, gogotixa. Ik. gogotsu. Apetitu oneko da erabiltzen dana.
gogotsu. izond. (TE). Apetente, de buen comer. "Hombre de apetito" (TE, 405).
Gogotsua bai jaten eta bai eraten. Ik. gogoti. Apetitu oneko da erabiltzen dana.
gogotu, gogotze ( gogotutze). da ad. (TE). Entrar ganas, apetecer; abrir el apetito. "Hacerse con ganas" (TE, 405).
Izan laike mutilzahartu eta gero gogotutzia, eta orduan andrageirik ez. / Aukeran nahi eban guztia eukan, baiña gogotzia falta. / Hain goizago jaikitziakin, gogotu naiz mahairako. / Zeiñek pentsauko eban lehena ez zala, berriz gogotuta senar zorua, nahiz da emakumia ikaratu ekarri zittuan indar barrixegaz. (Ibilt 457.)
Gitxi entzuten da gogotu.
gogozki. adlag. (TE). Con ganas, a gusto, fuertemente. Gogozki jardun dabe hamen lanian, zan tontorra lautzeko. Ik. gogoz. Ez da erabiltzen. goi. iz. (TE). Alto; cumbre. Euzkixak berotu baiño lehen, hartu gura genduan goixa. goi-zale. izond. (TE). Que ama lo alto; ambicioso,-a. "Que ama lo alto" (TE, 407).
Goizalia, pentsamentua goittik erabiltzen dabelako. / Goizalia, beti gorago guran. goittik [goiti]. adlag. (TE). Por lo alto. Goittik ibilli zan eta ez zetsan ondo urten. goixan [goian]. adlag. (TE). Arriba. Lekuzkua da.
Goixan, zerua izarrik gabe, eta behian itsasua nora barik. Askia goixan (egon/euki). "Se dice de donde dan poco de comer" (TE, 177). /
Morroi egon zan euezaban etxian, askia goixan.
En la casa donde sirvió, el pesebre estaba alto.
goixan-behian jardun. esap. (ETNO). Llover a cántaros, jarrear. Eurixa dihardu goixan-behian. Geldittuko da egunen baten!. Ik. truxalak egin, ufal, zaparrada, bota-ahalian jardun, euritte, eurizar, garratz bota / egin / jardun, mangia jardun, truxal, truxu, zaldizkuak. |
Babesleak
