Eibarko euskara

- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z

blanko. izond. (TE). Perezoso,-a; vago,-a. "Erderismo vernacular para calificar al perezoso" (TE, 272). Harro dotoria, baiña blanko bizi guztian. Euskeraz jarduterakuan erderakadia da; baiña erderaz be vago = blanco esatekotan, euskerakadia litzake, euskeraz zurixa esaten dalako.

blast (blasta). onomat. (ETNO). Golpe, onomatopeya; ¡pumba!; ¡plaf!. Golpiana. Hasarretuta, blasta! itxi eban atia, eta juan zan. / Arpegixan jo eban, blast! eta ixa bota egiñ eban. Ik. plastateko, plas.

blastiada. iz. (IL). Paliza, tunda, vapuleo. Txakurrari emon zetsan blastiadiakin birrinduta laga eban.

blastiau, blastiatze [blastiatu]. du ad. (TE). Dar una paliza, pegar, zurrar; vapulear, sacudir. Blastiaua emon, jo, egurtu, astindu. Ganberro eitten ziharduan, eta blastiau eben bihar eban neurrixan. / Nausixak txikixa blastiatzia ez da gatxa. / Ixiltzen ez bahaiz, blastiau egingo haut.

blastio. iz. (TE). Paliza, palo, zurra. Norbaitti emoten jakozen golpiak, egurra, astindua. Emon detsen blastiua, ondo irabazitta eukan. / Harek emon zeskuen blastiua! Sei eta bat irabazi zeskuen.

blaust. onomat. (AS). Ruido al caerse (al agua); ¡plaf!, ¡plof!; . Ik. plaust.

blist-blast jo (blis-blast jo, blis-blas jo, blisti-blasta jo, blist eta blast jo). esap. (TE). Abofetear; pegar con la mano abierta. Matraillekua emon, esku zabalian jo (ETNO). Nahi tta haundixagua izan, blist-blast jo eta bota eban lurrera. / Blist-blast joko zaittut, eta berihalaxe ixilduko zara. / Blisti-blasta jo eta arpegixa gorri-gorri laga detsa. / Ez dauka errazoirik, baiña blist eta blast jo dau mutilla.

boba. iz. (TE). Boba. "Pez del Cantábrico" (TE, 272). Bobia, priji-arrain fiña.

bof. interj. (ETNO). puf; para denotar molestia por el calor o mal olor. Bero zatar, usain txarrak joten gaittuanian esaten da. Bof! Hamen dago bero garaua! Ezin da sartu be egiñ!.

bofada.

1 . bofada (bofara) [bufada]. iz. (TE). Bocanada de calor o pestilencia; tufo. Labatik urtentzen eban bofadiak, itto bihar ninduan. / Handik etorri zan bofada bat, atzeruzka botatzekua erozein.

2 . bofada (bofara) [bufada]. iz. (NA). Bufido (de ganado).

boga. iz. (ETNO). Pieza sostén y eje para el movimiento de la viga del martinete/mazo. Gabigunan burdiñazko uztai haundixa, haren biraketa-ardatzerako albo bixetan mutur zilindriko bana dittuana euren kojinetietan. Burdiñoletako berbia da. Biratzeko, burdiñazko uztai haundixagua, bogia, albo bixetara biratzeko mutur bana daroiazena. Ik. aldabarrak, gabigun.

Boga-boga. iz. (TE). Boga-boga [canción popular]. "Canción marinera" (TE, 272). Oiñ, "Boga-boga" kantau bihar dogu danok batera.

boixeta [boizeta]. iz. (TE). Resorte acodado de armería. Armerixan erabiltzen dan malguki edo muelle berezi bat (ukondotua), beste resorte normala baiño txikixagua (ETNO). Boixetiak neurriko tenplia bihar dau, hausi barik biharra ein deixan. / Eskopetiak baskulan daroian zenbait pieza txikiren artian "boizetia" deitzen jakon bat be eruaten dau. Ik. bultzagarri, muelle-real.

bola.

1 . bola. iz. (TE). Bola en el juego de bolos. Bolia jaurti eta kale eiñ. Ik. txirlo, birlo.

2 . bola. iz. (TE). Esfera, bola; globo. Euzkixan urrezko bolia.

3 . bola. iz. (ETNO). Bola de grabador,-a; bola de damasquinador,-a. Grabauan, gubillian eta damaskinauan piezia lotzeko edo oratzeko erabiltzen dan galda-burdiñazko esferia. Hamabost kilo inguru izango jittuk bola honek.

bola haundi. iz. (ETNO). Bola grande. Boletako berbia da.

bola txiki. iz. (ETNO). Bola pequeña. Boletako berbia da.

bola-joko. iz. (TE). Juego de bolos. Boliagaz hiru txirluak botatzia batian eta bestian, kale bat ein gabe, zan gitxin albidadia bola-jokuan. Ik. bóleta, boleta-joko.

bolia agindu. esap. (ETNO). Lanzar la bola con poca fuerza; echar suave la bola. Boleta-jokuan bolia indar barik, suabe-suabe bota. Bota baiño, juaten laga. Ik. bolia bota.

bolia bota. esap. (ETNO). Tirar la bola con fuerza. Jokoko bolia indarrian bota. Ik. bolia agindu.

bolada.

1 . bolada (bolara). iz. (TE). Tromba, golpe de agua; racha, ráfaga de viento. Albatia jaso eta errotiari emon detsenian, ur boladia etorri da errekatxuan behera. / Haixe bolara haundi batek erori eban Egotxiako pagua.

2 . bolada (bolara). iz. (TE). Gran cantidad de, abundancia de; bandada. Aurten eztegu boladia egon da gure auzuan. / Hegabera boladia jatxi da edurtzan.

3 . bolada (bolara). iz. Temporada, época, racha. Bolada baten makalik ibili zan baiña oin ondo dago. Ik. aldi.

bolaleku. iz. (TE). Bolera. Matxarixan be bazan bolalekua. Ik. bolatoki.

bolari. iz. (TE). Jugador,-a de bolos. Boleta-jokuan jokalarixa. Argiñaoko gizona, bolari amorratua. Beste herri batzuetako birlari, Eibarren bolari esaten da.

bolatoki. iz. (TE). Bolera. Pelotalekuko bolatokixan, diru asko jokatzen zan. / Eibarren, Asola-berrin bolatokixa eta bolarixak. / Bolatokixak hamen inguruan, ba, Arrazolan bai, Txontan be bai, ta ermitten inguruan beti. Ta gero Azitaiñen. Azitaiñen famosua. Jente askok eitten eban. Ni neu ez naiz sekula bolarixa izan, baiña bolari asko zeguan hamen. Bueno...!. Ik. bolaleku.

bolau. iz. (ETNO). Alero del tejado; alero. Teillapia, hormetatik kanpo gelditzen dan teillatu zatixa. Ik. teillape.

bolbedor. iz. (ETNO). Volvedor. Ardatzari nahiz terrajiari bira-eragitteko esku-erreminttia. Ik. ardatz-etxe, terraja-etxe.

Aurkibidea

Babesleak

Saioaren hasiera