banaka. 1 . banaka. izond. (TE). Escaso(s),-a(s); pocos,-as; alguno(s),-a(s); raro,-a. Bide zuzenetik, banakia; okerretik, kabidu ezinda. 2 . banaka. adlag. (TE). De uno en uno, uno por uno, uno cada vez. Banan. Illaran jarri gaittian banaka, eta guazen barrura. / Banaka, biñaka, launaka, zortziñaka... / Bigarren --batelarixak esan zetsen-- nerekingo kontu hori banaka amaittu biharko dozuela; neretzat lotsa larregi izango litzakianetik, testigu aurrian eiñ biharra ezkututan eiñ biharreko jardun hori. (Ibilt 455). Ik. banan-banan. banakaren bat. esap. (OEH). Alguno, -a; alguno que otro. Bertako ipuiñik gehixenak Plazentziakoak izanarren, asko ta asko Eibarkuak dira, ta banakaren bat Elgoibar ta Bergarakoak. (Zirik 5). banan-banan. adlag. (TE). De uno en uno, uno por uno, uno cada vez. Danok, banan-banan, jakiñeko koska batzuetan jausten gara. Ik. banaka. banatu (banandu), banatze (banatutze). 1 . banatu (banandu), banatze (banatutze). da/du ad. (TE). Separar(se); dividirse. Alkarregandik apartau, separau, banandu edo banandu erain. Banatu ein bihar izan zittuen, bakerik han gura bazan. / Unamorixuan bizi ziran herrixak, banatu ziran danen zoritxarrerako. / Hainbeste jende banatutzia, ez zan gauza erreza. / Gaizki konpontzekotan, hobe banatzia. Ik. apartau. 2 . banatu, banatze. du ad. Repartir. Errepartidu. Pelota txapelketian amaieran sarixak banatu zittuen irabazlixen artian. Ik. partidu. banatutako. izlag. (TE). Divorciado,-a. Banatutakua da eta berriz ezkontzeko asmuetan dabill. Ik. apartautako, bizi-alargun.  Eibarren gehixago erabiltzen da -eta zan, TEk diñuan letz-, apartautako berbia (TE, 216). banda. iz. (TE). Banda; banda de música. Antxiñatikua Eibarko Bandia. / Kanpoko banda horren tartian Plaentxiakua be urtero ekartzen da. Bandarik zelebriena izan da nola ez ekarri, horixe bai; Eibarko herrixa, jaixetan, ez dago Plaentxiako musikako banda barik pasatzeko, ez horixe. (Zirik 20). bandada. iz. (TE). Bandada. "Con referencia a las aves de paso" (TE, 216). Edurrekin, hegabera bandadia jatxi zan. bandera. 1 . bandera. iz. (TE). Bandera; pendón, estandarte. Nazio, talde edo beste zerbaitten ikurtzat erabiltzen dan ehun zatixa, albo batetik mastari lotua. Bakian banderia, zurixa, odolagaz lohittu gabia. 2 . bandera. izond. (TE). Pendona, mujer fácil; ligera, salida, muy suelta. Lizun samarra, urtena. Banderia urten dau harek andrakumiak. Ik. maribandera. bandio. iz. (ETNO). Balanceo; ladeo. Plano bati buruz, alde batera zein bestera pieza baten mogimendua. Txapak karriatzerakuan bandiuakin kontuz ibilli hakitt, ostera bakotxian, bape konturatu barik baztar guztiak urratuaz ibiltzen haiz-eta; peorako horma guztiak be urratu dittuk. bandixo (mandixo) [mandio]. iz. (ETNO). Desván; granero. Ik. ganbara, kortagain, sabai. bañero. iz. (ETNO). Bañero; persona que atendía a los bañistas que iban a Deba en verano, antes de la guerra. bankada. iz. (ETNO). Bancada; base. Makiña baten sostengua edo oiña. banku (banko). iz. (TE). Banco; entidad bancaria, financiera. Bankuak zorreri detse sari bat, eta hartzekueri beste bat hazixagua. bape [batere]. 1 . bape [batere]. adlag. (EE). Nada; ninguno,-a. Erderarik bape ez genkixan. / Ez jatan bape gustatzen. / Pixkat bustitta be ez zeskun bape ardura. / Ganau-simaurrak [garixandako] bape ez dau balixo. Ik. bapez, bat be. Ezezkuetan. 2 . bape [batere]. adlag. Algo; alguno,-a. Ikusten dok bape? / Euskaldunik bape ikusi zenduan? Ik. iñor, ezer. Galderetan eta baldintzazkuetan. bape barik. adlag. ( -). Sin nada. Gerra denboran bape barik laga ginduezen. bapez (batbez) [batere ez]. Ik. bat be. 1 . bapez (batbez) [batere ez]. adlag. (TE). Nada. "Contacción de bat be ez" (TE, 216). Billa ibilli gara baiña bapez topau... / Gaur errezoiak balio dabena: bapez. / Hori bakarrik eittekotan, bapez einda hobia zan. / Bueno, gaur ez dao astirik eta bapez. 2 . bapez (batbez) [batere ez]. iz. (TE). Nada, ninguna cosa; carencia, el no tener nada; . Bat be eza, bape eza. Zegozer baiño gitxiago da bapeza. / Bapeza baiño gehixago da zegozer. / Zure batpeza, nere nahikua baiño gehixago. bapo. 1 . bapo. adlag. (JME). Estupendamente. Edarto. Bapo bazkaldu genduan atzo.  Bapo jan, bapo bizi, bapo ibili... 2 . bapo. interj. (TE). ¡Bien!, ¡fin!. "Expresión con que se aplaude a los niños alguna acción" (TE, 217). Bapo!, dan-dana jan dozu!  Umiekin erabiltzen dan berbetan erabiltzen da gehixenbat. bar-bar. onomat. (ETNO). Ruido producido por las castañas al cocerse; castañas cociéndose, onomatopeya. Gaztaiñak egosten egitten daben zaratia. Gaztaiñak bar-bar egiñaz eta babak pil-pill egosi bihar dira. baranda. 1 . baranda. iz. (TE). Barandilla. Barandiari oratuta jatxizu eskillaria, pikarra dago eta. 2 . baranda. izond. (NA). Golfo,-a, sinvergüenza, holgazán,-ana; irresponsable, botarate. Zentzu peioratibua dauka eta persona bihurri, lotsa gutxiko, burubako eta atrebiduegaittik esaten da; baitta golfo samarragaittik be. Oin sosegauta dago baiña gaztetan baranda majua izandakua da. baratero. iz. (TE). Baratero. "Boleta jokuan bolia batzen daben laguna; jatorriz, frontoiko edo bolatokiko sarixa jasotzen zebana" (ETNO). / "La persona que cobraba el barato en razón del arrendamiento del arbitrio, en el frontón y el juego de bolos" (TE, 217). Urte askuan izan zan baraterua eta iñori (ez zetsan) parkatzen harek baratua. Ik. barato. barato. iz. (TE). Barato. "Premio que se paga en los lugares de juego al dueño o el arrendador" (TE, 217). Bolatokixan, pelotalekuan eta kartetan, baratua edo sarixa ordaintzen jako jabiari edo honen ordiazkuari. baratz (beratz). izond. (AS). Lento,-a, pausado,-a, tranquilo,-a. Pausu baratza harena. / Esr. Lan baratza, lan aratza. Ik. bare.

ba baiña bake balio banaka baratza Barixaku Santu barri basa baso bat ... beste ..... bazkaldu bedinkatzaille beharri beittu belaunburu benetalari beratu berdel berezale Berretxiña besarkatu betekizun bezerixa bide biharbide bihotz biko billatzaille biribil-biribill... bisittau bizartsu bizitegi blanko bóleta bosteko brageta bru-bru bultzaka burduntzi burtarasa buruhauste bustittasun