Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
konbit [gonbit]. iz. (TE). Convite, invitación. Gaurko konbitta nere kontu izan da. / Eibartar guztieri pasauko jetset konbitxa. (Zirik 51).
Kondekua. b. iz. (TE). Kondekua (caserío). "Caserío en Eizaga" (TE, 495). Kondekua haren senarra.
kondesa. iz. (OEH). Condesa. [Fraile bat] Jauregira heldu zan behin, kondesiari eskatzeko asmuan urtero emoten eban urdia, laguntasun letz, euren konbentuari. (Ibilt 468).
kondiziño (kondeziño) [kondizio]. iz. (OEH). Condición, requisito. Zaldunak gustora emon zetsan baietza kondiziño honi. (Ibilt 480). / Bakotxa bere buruan jabe (da), iñori okerrik ez eitteko kondiziñuan.
koneju. iz. (TE). Conejo. Baserri hartan, oilluak, konejuak eta kuixak hazten dittue. / Baso-konejuen zulo onduan ipiñi eben lagunetariko bat. (Zirik 34). / [Orbeanian ei euan] Konejua gatxizeneko bat kontramaixu. (Zirik 12). Ik. kui.
konferentzia. iz. (OEH). Conferencia. Eibarrera etorri zan konferentzia bat emotera. (Zirik 104).
konfesau, konfesatze [konfesatu]. du ad. (TE). Confesar. Konfesau zittuan bere gaizki-ein guztiak. / Hobeko dozu aittari dana konfesatzia etsi-etsixan parkatu deizun.
konfesiño [konfesio]. iz. (TE). Confesión, sacramento. Konfesiñua, Elixian sakramentu bat da.
konfirmaziño [konfirmazio]. iz. (TE). Confirmación, sacramento.
konfixau.
1 . konfixau, konfixatze [konfiatu]. da ad. (TE). Confiarse, tener confianza. Ez da ona larregi konfixatzia iñon esanegaz. / Esan zestazen berbegaz konfixau nintzan.
2 . konfixau, konfixatze [konfiatu]. du ad. (TE). Confiar, dejar, prestar algo a alguien. Konfixau netsazen hamar urtian aurreratutako diruak.
konforme. adlag. Conforme, de acuerdo. Bixetara konforme. (Zirik 89). / Konforme nagok trukadiakin. (Zirik 127). / Gurekin konforme eztauana, hobe billa juan. (Zirik 124).  Izan, egon, geldittu aditzekin erabiltzen da sarri.
koniflor (koliflor). iz. (ETNO). Coliflor (Brasica oleracea botrytis).
konkortu, konkortze ( konkortutze). da ad. (TE). Perder el sentido, perder el conocimiento; desmayarse. Konkortuta dago juan daneko hiru orduan. / Kalian zoiala gertau jakon konkortutzia. / Baraurik egotiana sarrittan konkortzia. Ik. konorta galdu.
konort (korneta) [konorte]. iz. (TE). Sentido, conocimiento. Konorta dauka ondiok. / Txakurra erdixan sartu zan, jo neban nahi barik, eta korneta barik han juan zan goittik behera.
konorta etorri. zaio ad. (TE). Volver en sí, recobrar el conocimiento; reanimarse. Erremona Martari, patxar apur bategaz etortzen jakon konorta.
konorta galdu. da ad. (TE). Perder el sentido, perder el conocimiento; desmayarse. Hartu eban koskorrekuakin, konorta galdu eta luze-luze jausi zan. Ik. konkortu.
konorta kendu. dio ad. (TE). Anestesiar, quitar el sentido; insensibilizar. Konorta kendu detse iztarra ebateko.
konpaiñia (konpaiñixa) [konpainia]. iz. (TE). Compañía; agrupación, asociación, sociedad. "Comunidad de intereses" (TE, 496). Loiolako semiak hasi eban Jesusen Konpaiñia. / Konpaiñia bat jarri eben kañoigintzarako Guenenguan.  "Muchas mutualidades, con mejor acierto se titularon laguntasuna" (TE, 496).
konparau, konparatze [konparatu]. du ad. (TE). Comparar. Konparau lehengo hutskerixak oingo aberastasunekin eta ikusten da munduak zenbat aurreratu daben. / Balitza lehengo bizimodua eta oingua konparatzia...
konparaziño [konparazio]. iz. (TE). Comparación. Esan deigun, konparaziño baterako...
konpas.
© Anaje Narbaiza
1 . konpas. iz. (ETNO). Compás. Konpasa izan leike puntaduna, lodiera-konpasa, barruetakua...
2 . konpas. iz. (ETNO). Compás de puntas. Grabadoriak metalian dibujatzeko darabixen hanka biko tresnia, hanka bakotxeko puntia zorrotza eta tenplautakua dabena. Derriorrezkua dok konpasa grabadoriandako.
konponbide. iz. (NA). Arreglo; modo o medio para resolver. Euko dau horrek konponbiden bat, ezta?.
konpondu, konpontze (konpondutze).
1 . konpondu, konpontze ( konpondutze). du ad. (TE). Arreglar, reparar, componer; solucionar, reconciliar, resolver. Gauzak eta arazuak be konpondu egitten dira. Etxia konpondu dogu, neguan itxogiñik ez deigun izan. / Ebaristo kojuak konpondu desta erlojua. / Ezkondutako andren zeregiña, gizona ondo konpontzia. / Ez dau gura izan soiñekua konpontzia eta emon ein dau. / Artian holako gauza hasarria izan ezkero, luzia izaten da gero konpondutzia. / Gure artian zan alkar aittu eziña, berak konpondu eban. / Ba, konpondik aguro, hainbeste jente zain daukagula dirua galtzen gauaz da. (Zirik 46). / Bixar goizian neuk konponduko haut. (Zirik 118). / Ez jakin gauzonik eitten, demontriak halakuak. Nik konponduko jonat. (Zirik 28). / Baña beti eukanetik dana konpontzeko maratillaren bat [...]. (Ibilt 471).
2 . konpondu, konpontze ( konpondutze). da ad. (TE). Entenderse, llevarse, congeniar; arreglarse, apañarse. Bizi guztian ondo konpondu dira. / Ni neu konpontzen naiz, bihar bada, hutsakin. / Neskame honek [...] hartu zetsan lege ona eta haundixa etxekoandriari, zeiñegaz ederto konpontzen zan. (Ibilt 474).  Normalian ondo, txarto, gaizki... adberbixuekin erabiltzen da.
3 . konpondu, konpontze. da ad. (OEH). Arreglarse(las), manejarse. Nola konpondu haiz azkenera arte hutsik ein barik jokatzeko? (Zirik 30).
hor konpon. interj. (TE). allá te (se,) las arregles/compongas; allá tú (él,). "Ahí te las compongas, como quien dijo: después de mi el diluvio" (TE, 605). Hor konpon Marianton, nik neria eiñ jonat eta! / Gero eurixa eitten badau, hor konpon, nik ez zaittut tapauko. / Esr. Hor konpon Marianton!