2 . ahaztu. izond. (TE). Olvidado,-a. Ahaztutakua.
Ahaztuak ez dauka eskerrik eta ez pagurik. Ik. ahaztutako. ahaztualdi. iz. (TE). Temporada de olvido; olvido temporal. Ahaztualdi baten ondoren, berriro dabill aurrenengo zortziku hori. ahaztukor [ahazkor]. izond. (OEH). Olvidadizo,-a, descuidado,-a. Gauzak sarri ahaztutzen dittuana. Despistaua.
Ahaztukor honek holakuak eittia ez da harritzekua, hori baiño haundixaguak egindakua ei da ta. (Zirik 131)
/ Bazala hauts bat [...] hartu eraiñ ezkero senar ahaztukorrari, sekulako ongarri izango jakola gaitz haren aurka. (Ibilt. 472).
ahi. iz. (TE). Papilla de leche, harina (de trigo) y azúcar. "Pasta de leche y harina, poco espesa, que se cuece" (TE, 118). Afaittan, artua-eta-esnia ez zanian, ahixa. ahizta [ahizpa]. iz. (TE). Hermana de hermana. Ahizta bixak alkarregaz ibiltzen ziran, eta bixak batera ein dabe ezkontzia. Ik. ahiztatzako, arrebatzako. ahiztaerdi. iz. (JME). Hermanastra (de hermana). Guraso bat desbardiña daukan ahiztia. Ik. anaierdi, arrebaerdi. ahiztatzako [ahizpatzako]. iz. (TE). Hermana adoptiva de hermana. Ezkondu dan hori, ahiztatzakua dau Maritxuk. 1 . aho (ago, abo). iz. (TE). Boca. Titikuen eta umetxuen ahotiko alabantziakin zure etsaien kontra, haustu deizuzen gaiztua eta mendakarixa (Sal. 8. 3). / Ahua = abua. aho batetik [aho batez]. adlag. (TE). Unánimemente, por unanimidad, a una voz. Mundu guztiak ziñuan aho batetik. Ik. aho batez. Gaur egunian aho batez gehixago erabiltzen da.
aho batez. adlag. Unánimemente, por unanimidad, a una voz. Erabagixetan danak bat datozela.
Aho batez hartu zan erabagixa.
Ik. aho batetik. Erabillera nahiko arrunta da gaur egunian, aho batetik baiño gehixago duda barik.
aho bete hagiñekin laga. esap. (TE). Dejar o quedar con un palmo de narices. "Erantzun baten bidez norbait zer esan ez dakiela utzi". (EEE).
Hor konpon! esan eta aho bete hagiñekin laga zittuan.
/ Turkuak, geldittu barik aurrera jarraitu eban, eibartar gaztia kamiño baztarrian agua bete hagiñekin laga-ta. (Zirik 32).
aho zabaldu. esap. (TE). Reventar. "Maduración de las nueces y las castañas, cuyas cápsulas abren la boca para extraer el fruto con facilidad" (TE, 143).
Gaztaiñak aho zabalduta dagoz eta batu biharra dogu. aho zabalik. 1 . aho zabalik. adlag. Con la boca abierta, boquiabierto,-a; sorprendido,-a. Ahua zabalik harrittuta.
Esan zittuanekin aho zabalik laga zittuan danak. 2 . aho zabalik. adlag. (TE). Con la boca abierta, descosido,-a, reventado,-a. Gauzaren batek, oiñetakuak normalian, josturia askatuta daukanian (EEE). / Se dice de las cosas descosidas o reventadas
Aho zabalik daroiaz oiñetakuak. aho zabalka. adlag. (TE). Bostezando. Aho zabalka zagoz gaur goiz guztian Ik. aharrausinka. ahopian berba egin. esap. (TE). Hablar sin vocalizar bien. Txarto ahoskatuz berba egin. / "Hablar con una prosodia que no elucida las palabras".(TE, 143).
Ahopian berba eitten dau eta ez jako ezer aittutzen. ahopian esan. esap. (JME). En voz baja, al oído; en secreto. Isilixan.
Alabiak etxetik alde egin detsela esan zestan ahopian.
ahosapai [ahosabai]. iz. (TE). Paladar. Eztixak aho-sapaixan daben leguntasuna baiño gozuaua ondiokan. ahotan. adlag. (OEH). De boca en boca, en boca de todos. Makiña bat izar ahotan erabilli ondoren, illargira jo eben. (Zirik 108).
Ibili, erabili, euki, izan, hartu... moduko aditzekin erabiltzen da.
ahotan hartu / erabilli. esap. (TE). Mencionar, nombrar; hablar mal de, inculpar. Neu hartu ninduan ahotan bere burua arintzeko. / Makiña bat izar ahotan erabilli ondoren, illargira jo eben. (Zirik 108).
ahoz (agoz). adlag. (TE). Verbalmente. Agoz aitzen emon zetsan . ahoz behera. adlag. Boca abajo; decúbito prono. Básuak garbittu ondoren ahoz behera ipintzia hobe. Ik. ahoz gora, ahuspez. ahoz gora (ahuaz gora). adlag. (TE). Boca arriba; decúbito supino. Ahuaz gora lo eitten dau, zorro-zorro. Ik. ahuspez, ahoz behera. Ahoz gora gehixago erabiltzen da ahuaz gora baiño, eta buruz behera normalagua da buruaz behera baiño; horretxegaittik jarri da sarrera buruan.
ahua betian [ahoa betean]. adlag. (TE). Abiertamente, con claridad, sin ambages. Argi eta garbi.
Ahua betian guzurra darixola dago tabernan. ahua neurri. esap. (TE). A pedir de boca, a discreción, a gusto de. Nahi beste, aukeran.
Ahua neurri gura daben gauza guztietarako.
2 . aho. iz. (ETNO). Filo, hoja de instrumento cortante . Erremintta ebakitzaille baten ertz zorrotza. Erreminttiak ganoraz jango badau ahua zorrotza bihar. / Aho zorrozdun erreminttia be ederto jaten dau haixe-zulodun pieziak. Bai ba, haixe-zuluak haria eukitzen dau eta txar-txarra da biharrerako. ahobero. izond. (TE). Exagerado,-a. Erdixa baiño gehixago kendu bihar jako harek esaten dabenari, ahobero bat dalako. ahofin. izond. (TE). De paladar fino, sibarita; gourmet. Ez erozer gauza atara hari mahaira, ahofiña da eta. ahohaundi (ago-haundi, abo-haundi). izond. (TE). Bocazas. Ahohaundi bat izan arren, ez jakozen ahuan kabitzen esaten zittuan guzurrak. ahokada (ahokara). ahokatu (agokatu), ahokatze. du ad. (ETNO). Ajustar, encajar. Pieza bat beste batian justu sartzia. Baskulia agokatu biharrian jaukat. ahoko (agoko, aboko). iz. (TE). Golpe en la boca, mamporro. Ahoko bat emoixok behiñ, ia ixiltzen dan! / Agoko bat emoixozu eta bialdizu etxera. Ik. ezpanetako, musturretako. ahozabal. izond. (EEE). Exagerado,-a; bocazas; fanfarrón,-a. "Isilik egoten ez dakien harroputzari esaten zaio" (EEE, 80). Horrekin alperrik dok, beti izango dok ahozabal galanta. |
|
Babesleak
