apaiz. iz. (TE). Clérigo; cura. Bai "apaiza" eta bai "abadia", sustrai batetik datozela dirudi, Markos-en agertzen dan letz... "dixit: Abba, Pater, omnia tibi possibilia sunt" (Mark. 14. 36). Ik. abade.  Abade da Eibarren erabiltzen dan berbia, eta ez apaiz. 1 . apal. iz. (ETNO). Anaquel, estante. Paretian edo altzari batian, taillarreko edozein gauza (piezak, erreminttak) eukitzeko ezartzen dan ohola. Danok kabiduko badira apal bat gehixago ipiñi biharko dok. Ik. arasa, balda. 2 . apal. 1 . apal. izond. (TE). Achatado,-a, hundido,-a. Sur apalak ez dau janzten arpegixa. 2 . apal. izond. (TE). Humilde, de baja condición, sencillo,-a. Zerbitzaille zuzena eta apala. Ik. umil. 3 . apal. iz. (TE). Villano,-a, siervo,-a, proletario,-a. Apala Apalaiteixan bizi zan. apaladi. iz. (ETNO). Estantería. Apalak dittuan altzarixa. Hauxe dok hauxe!, apaladi guztia gaiñezka geldittu dok eta ultza bat be gehixago kabidu ezin!. Ik. arasa. Apalategi. b. iz. (TE). Apalategi (caserío y molino). "Caserío en Eibar, del vínculo de Jauregi, que parece ser su antónimo" (TE, 144). Apalategiko errotian jabia, Jauregikua. / Sartei, Bizkartei, bizartei, Apalatei.  TEk Jauregikua edo Unzuetakua zala diño, baiña errotia egiñ ebenak basarrittarrak zian, 1531. urtian. Orduan "apala = umilla" akaso ez da zuzena izango hamen kasuan. apalda. iz. (NA). Balda, estante. Ik. arasa, balda, apal. apaldu, apaltze. 1 . apaldu, apaltze. du ad. (TE). Rebajar, aplanar. Ha zan tontor zorrotza, apaldu ein dabe eta lau-una politta geldittu da. Ik. bardindu, lautu. 2 . apaldu, apaltze. da/du ad. (TE). Aplacar(se); humillar(se). Oso apalduta etxeratu da. / Harro madarikatu harek, bihar eban apur bat apaltzia. / Emazte ona danak senarran burutaziño zoro guztietara apaldu bihar dau ondo izateko. (Ibilt 471). 3 . apaldu, apaltze. da/du ad. (ETNO). Sosegar(se), tranquilizar(se) (los animales); estar domados. Animalixak. apaltasun. iz. (AS). Humildad. Ik. umiltasun. apaluna [apalgune]. iz. (TE). Abolladura. "Porción o parte rebajada de una cosa" (TE, 144). Burpill honek apalunia dau eta salto eraitzen detsa burdixari. Ik. maillatuna, zapaluna, maspil. apapa (apapara). adlag. (TE). De paseo, a pasear, en lenguaje infantil.  Juan, etorri, ibili aditzekin erabiltzen da. apapa etorri / ibili / juan (apapara juan). da ad. (TE). Ir de paseo, en lenguaje infantil; venir a pasear. Guazen apapara, egualdi ederra dago eta. / Ala umetxo, oin jantzi eta apapa juango gara. / bazatoz apapara? / pozik ibili zara apapa?. aparejugin (apaillugin). iz. (ETNO). Aparejero,-a; oficio gremial de accesorios del arma. Arma osagarrixetako gremixo-ofiziua. Armendako pieza eta osagarrigintzan diharduan bihargiña. Sasoi baten aparejugiñak lan asko egin juen Eibarren. apartagarri. iz. (OEH). (Lo) que separa, separador. Frailliok ikusi eben eurenan eta senar-emaztien gelan bittarte, ez zala oholekin eiñdako apartagarri argal bat baño. (Ibilt 461). apartau, apartatze [apartatu]. 1 . apartau, apartatze [apartatu]. du ad. (TE). Elegir, escoger. Aukeratu. Onenak apartau zittuan beretzat. Ik. hautatu, aukeratu.  TEk diñuanez, hautatu berbia ez zan Eibarren erabiltzen, euskaltzale batzuek izan ezik behintzat, eta berba normalena apartau zan; eta gaur egunian be bai. 2 . apartau, apartatze [apartatu]. du ad. (ETNO). Seleccionar los granos; separar los granos buenos de los malos y de la suciedad. Urkuldu osteko biharra: babak, bababaltzak, lentejak... onak hartu eta txarrak ganauei emoteko (edo botatzeko) apartatzia. 3 . apartau, apartatze [apartatu]. du ad. (NA). Apartar, quitar, retirar. Garbanzutan sartuta; matxinsaltuoi apartau genduan bahintzat!, eta ez giñuzen hill. 4 . apartau, apartatze [apartatu]. da ad. Separarse, alejarse; divorciarse, separarse. Banandu. Ez da lehengo moduan: andra-gizonak errez apartatzen dira gaur egunian. / Txakurra ez da nere ondotik apartatzen. Ik. alde egin, aldendu, banatu. apartautako. izlag. (TE). Divorciado,-a; separado,-a. Ik. banatutako, bizi-alargun.  Hauxe berbiau da Eibarren gehixen erabiltzen dana. aparte. 1 . aparte. postp. (TE). Excepto, salvo, de no ser. Izan ezik. Bizixa aparte, dana galdu eben. Ik. alde batera, bizi-alargun, izan ezik. 2 . aparte. adlag. (NA). Apartado, lejos . Urriñao, apartiao dauanian ba "hango elixak" ero "harek elixak" esaten da. apatxa © Iñaki Arana apatx. iz. (ETNO). Pezuña. Ganauen oiñetako azal lodixa. Dakaten gosiakin idixa apatx eta guzti jango neuke. Ik. kasko, pelo.  Gehixenetan pluralian darabilgu: apatxak. Ardi eta behixekin erabiltzen da gehixenbat, hatz bi dakezen animalixekin. Bihor eta astueneri pelo jakue izena. apatx egin (apatxi egin, apitxi egin). du ad. (TE). Sentarse, en lenguaje infantil. Apatx eizu amatxon onduan, mama erateko. / Ein apatxi hor!. / Zer txiki?, nekatu egin zara ala? Ia ba, apatx egingo dogu hementxe. / Ia, maittia! egiñ apatx hemen, ia, apatx umiak!. Ik. apa egin. apatxi (apatx, apitxi). adlag. (ETNO). Sentarse, en lenguaje infantil. Ein apatxi hor! apellidu. iz. (OEH). Apellido. Txoriburu petralok, apelliduak aldatuta Extremadurara bialduko najittukek. (Zirik 41). Ik. abizen. apenas. 1 . apenas. adlag. Apenas, difícilmente, escasamente; casi nada. Oztoztan, nekez; gitxi. Apenas nabil hanken gaiñian. / Apenas erabiltzen da hori berbiori gaur egunian. Ik. oztoztan. 2 . apenas. adlag. (TE). No parece que, no creo que. Ezezko ustia aitzen emoteko. Ez dirudi. Apenas etorri bihar izan dan. / Apenas izan daben nahikua emon detsazun dirua.  Aditzian -en atzizkia daroiala erabiltzen da.  Bakarrik be erabiltzen da: apenas.

a abarkol abijoi adardun adole agarra-mutxatxa agirakalari aguratu ahaztu ahulkerixa aintzat hartu aittun ajaja akitika egin albata aldamiño ale almuhada altan egon amaraun amillena anaitasun angula antxitxika apaiz apio-bedar ar-eme aratuste-lora ardi argibide arióplano arlotekerixa aro arraindun arranua arrautza arriskutsu artamatxar Artola aski aspertzeko asteka astozara atal atso atxurketan egin atzerakada aurkittu aurten axaxa azkartasun azpijorra