antxitxika [antxintxika]. adlag. (TE). Corriendo. Beti batetik bestera antxitxika dabillen gizona dozu hori. Ik. antxitxiketan. antxitxikalari. iz. (TE). Corredor,-a, atleta. "Deportista del correr" (TE, 140).
Sasoi baten, Olaso kale-garbitzaillia marka haundixak ondutako antxitxikalarixa zan. Ik. antxitxiketalari. antxitxiketa [antxintxiketa]. 1 . antxitxiketa [antxintxiketa]. iz. (TE). Carrera (acción de correr) . Orduan ein genduan antxitxiketia lakorik, ez iñoiz bizixan. / Heldu zan antxitxiketa baten Forsko jaunagana. (Ibilt 462).
2 . antxitxiketa [antxintxiketa]. iz. (ETNO). Carrera / prueba de atletismo. Sanjuanetan danetik egoten zuan: idi-probak, bizikleta-karrerak, antxitxiketia, karga-jasotziak.... Kanpotik be etortzen zittuan Eibarrera. Ik. antxitxiketa-joko, antxitxiketa-karrera. antxitxiketa-joko. iz. (TE). Carrera (competición). Datorren domekako antxitxiketa-jokua da Eibartik Azkoittira, juan da etorri. Ik. antxitxiketa-karrera. antxitxiketa-karrera. iz. (NA). Carrera de atletismo. Ik. antxitxiketa-joko. antxitxiketan [antxintxiketan]. adlag. (TE). Corriendo. Antxitxiketan beti dabillena, noixian behin jausi eitten da. Ik. antxitxika. antxitxiketalari. iz. (TE). Atleta; corredor; corredor de atletismo. Maratoi-ko antxitxiketalarixa baiño ariñaua ei da guria. / Antxitxiketalarixa, onena, Luis Bolunburu. Gero etorri zan Simon Aldazabal be. Baiña lehelenguetarikua eta onena Luis Bolunburu izan zan. "Alejo" esaten etsen hari. Ik. antxitxikalari. antxoba (antxoa, antxua) [antxoa]. iz. (TE). Anchoa (Engraulis encrasicholus). Garizuma inguruan egoten da antxobia gozua. antz. iz. (TE). Parecido, semejanza, traza. Honek badau haren antza. Ik. irudi, itxura, traza. Sinonimuetatik gehixen erabiltzen dana traza da.
antzera. postp. (TE). A (la) manera de, a semejanza. Juangoikuan antzera eindakuak garala erakusten dau fediak. / Eirazu soiñekua harenan antzera. Ik. arau, era, modu. Izatez, postposiziñua antza litzake, baiña Eibarren antzera lexikalizauta dago. Beste kasu markan batekin erabiltzekotan, antzian erabiliko litzake.
antzerako [antzeko]. izlag. (TE). Semejante, parecido,-a. Erdera antzerako berbak asko dittugu Eibarren; batzuk onerako, beste batzuk txarrerako. / Gauzaren bat ez dakazunian, ezetz esatia baiño askoz be hobe da antzerakuak eskeñi. (Zirik 115).
Ik. ideko, igual, bardin. antzeratu, antzeratze ( antzeratutze). du ad. (TE). Dar forma, imitar, remedar; representar. Nekez baten antzeratu dau gauzia, eta oin zegozer dirudi. / Ez gaizki-eiñetan, ezbada ze ondo eindako obretan bihar eban antzeratutzia bere aurretikua. / Pintturan, antzeratziak beste ardura dau gauzen espiritua azalera ataratziak. / [...] Aitta-Nausixen oroimenian zaittez eurak antzeratu guran (Ibilt 422).
antzian. atz. (TE). Hacia; ladeado hacia. TEk hauxe diño: "sufijo adverbial que denota dirección" (TE, 141) dala. Atzizkixa izatekotan, birdeklinaziñua litzateke: adlatibo bide zuzenezko markia + inesibo markia (-rantz-ian). Holan, direziñua markauko litzake, lekuzkua zein denporazkua. Gaur egunian ez da holan erabiltzen (akaso TEn sasoian bai). Baiña posposiziño independientetzat be hartu leike, aurreko berbiak adlatibo markia dabela eta posposiziñuak inesibo markia (-ra antzian), eta orduan moduzko esanguria dauka. Posposiziñotzat hartzekotan, antz litzateke posposiziño berbia. TEk dakarzen ejenplu danetatik aparte geratzen da lexikalizautako aurrerantzian formia, denporazko direziño esangura garbixa daukana.
"Gorantzian, berantzian, alborantzian, ezkerrerantzian, aurrerantzian" (TE, 141). antzu. 1 . antzu. izond. (TE). Estéril. Hainbeste diru eder kostau eta antzua urten desku ferixan erosi genduan biaiak. Ik. ondorenbako. Animalixa eta personekin erabiltzen da.
Antzuategi. b. iz. (TE). Antzuategi (caserío). "Caserío en las proximidades de Eibar" (TE, 142). Antzuategi baserriko alabiagaz ezkondu zan. Ik. Anzuetegi. antzutu (antzotu), antzutze (antzotutze). 1 . antzutu (antzotu), antzutze (antzotutze). da ad. (TE). Volverse estéril. Bost umealdi izanda gero, antzutu jaku txakurra. / Zahartzara, danak dau antzotutzia. / Ez da harritzekua dittuan urtiegaz antzotzia. 2 . antzutu, antzutze. da/du ad. (ETNO). Secar(se) la leche a la vaca antes de parir. Hori behixori aspaldi antzututa dago. / Txahala ein baiño lehenago antzutu eitten dok behixa! Esnia gastau! Esnia behera, behera, behera ta atzenian ya bapezera! Normalian! Ta azkenian, ba, antzutu. Hiru bat hillebetera antzututa komeni jakok behixari! Geruago ta gitxiago jatxi, gabian bakarrik edo goixian bakarrik, ta holan gitxittu eitten jako ta... Bai, egun bittik behin ta gero hirutik behin edo, ta gero laga ta kitto. Anzuetegi. l. iz. (TE). Anzuetegi. Larreategi, Anzuetegi, Amuategi, arrantei, sutei, Sartei. Ik. Antzuategi. apain. iz. (TE). Atavío, adorno. Bere apain guztiegaz apainduta etorri zan. / Elisorek, bere aldetik, gertau zittuan bris-bris zaldixa eta honen apaiñ guztiak. (Ibilt 459).
Ik. apaindurixa, edergarri, pitxi. apaindu, apaintze ( apaindutze). da/du ad. (TE). Adornar(se), arreglar(se); componer las cosas con gusto. Ezkondu eta bizi ziran etxia, ikusgarri apaindu eben. / Inguruak apaindutzia, gizonan legia. / Andrakumiak bere burua apaintzia berezkua dau. apaindurixa [apaindura]. iz. (TE). Adorno; ornamento. Jakitturixia, gizonan apaindurixarik onena. Ik. apain, pitxi. |
|
Babesleak
